In de twintiger en dertiger jaren van de voorgaande eeuw werd door de gemeente Amsterdam een groot aantal huizen in de traditionelere Joodse buurten in Amsterdam onbewoonbaar verklaard. Op die plaatsen werden huizen gesloopt en kwam er ook nieuwbouw – zoals te zien is in de Uilenburgerstraat. De oude buurten waren zeer dicht bevolkt en de nieuwbouw stond die bevolkingsdichtheid niet toe. Er werden nieuwe buurten gebouwd, waar veel mensen uit het armere deel van de Joodse bevolking van Amsterdam naartoe trokken. Daarnaast werd ook dit deel van de bevolking rijker door stijgende welvaart, hoewel de crisis van de dertiger jaren dit proces verstoorde.
De Transvaalbuurt wordt vaak gezien als een (toen) nieuwe Joodse buurt, maar ook in de Oosterparkbuurt woonde voor de oorlog veel Joden. Deze buurt lag net zo dicht bij de nieuwe Synagoge aan de Linnaeusstraat, terwijl in de dertiger jaren voor een groot deel van de bewoners gold dat het socialisme belangrijker was dan de religie.
De geschiedenis van deze mensen is door de Sjoah uitgewist en rond 2010 zijn ook hun voormalige huizen op de nummers 44-66 gesloopt.
3e Oosterparkstraat 1hs – makelaar De Miranda
Makelaar I. D. de Miranda was hier in 1926 gevestigd. Isaac de Miranda (Amsterdam, 11 juni 1893 – Amsterdam, 19 juli 1932) staat als koopman geregistreerd bij het Stadsarchief. Hij was gehuwd met Nanette Finsij (Amsterdam, 17 januari 1893 – Sobibor, 21 mei 1943). Zij hadden twee kinderen; David (Amsterdam, 12 oktober 1922 – Mauthausen, 13 september 1941) en Sara (Amsterdam, 11 juli 1927 – Sobibor, 21 mei 1943).
3e Oosterparkstraat 5 – S. Klijnkramer
S. Klijnkramer was in 1918 een opkoper in van alles en nog wat. Metalen, zilverpapier, kleding, boeken, inboedels en dergelijke.
3e Oosterparkstraat 13-i – F. van Zanten
F. van Zanten was een gediplomeerd kraamvrouwenverpleegster en ze adverteerde in het Nieuw Israëlietisch Weekblad in 1914
3e Oosterparkstraat 16 – Amsterdamse Blindenbond
In 1912 was hier het secretariaat van deze bond gevestigd en men schreef over een weldadigheidsvoorstelling in ‘Bellevue’ aan de Leidsekade in het Nieuw Israëlitisch Weekblad.
3e Oosterparkstraat 44-I – Raphael Viskoper.
Hier woonde Raphael Viskoper. Hij was ongehuwd. Raphaël werd geboren in Amsterdam op 24 mei 1900. Hij was marktkoopman en stond met fruit op de Waterloopleinmarkt. Raphael werd in Auschwitz vermoord op 1 februari 1943.
Op hetzelfde adres woonde Levie Philips. Hij werd geboren in Amsterdam op 19 januari 1879 en vermoord in Sobibor op 20 maart 1943. Zijn vrouw overleefde de oorlog.
3e Oosterparkstraat 44-II – Hijman Wolf.
Hijman Wolf woonde hier en hij werd in Amsterdam geboren op 28 juni 1865. Hij werd in Sobibor vermoord op 2 april 1943. Ook woonde Hartog Gobits (Amsterdam, 25 april 1888 – Auschwitz, 3 september 1942) hier en zijn vrouw Sara Beesemer (Amsterdam, 4 augustus 1893 – Sobibor, 2 april 1943).
3e Oosterparkstraat 47 – toneelvereniging Maria Stuart
Waarschijnlijk betrof dit een Joodse toneelvereniging. In 1908 vierden ze een jaarfeest in gebouw Plancius op de Plantage Kerklaan. Op dit adres woonde de penningmeester, de heer I. Swart.
3e Oosterparkstraat 58hs – Simon en Regina Snuijf.
Hier woonden Simon Snuijf (Amsterdam, 9 december 1881 – Auschwitz, 3 december 1942) en zijn vrouw Regina Wolf (Dietzenbach, 13 november 1875 – Auschwitz, 3 december 1942). Zij trouwden in Frankfurt op 3 augustus 1909. Zij hadden één kind, dat de oorlog overleefde.
3e Oosterparkstraat 64hs – gezin Swalef.
Hier woonde het gezin Swalef. Vader en moeder overleefden de oorlog, maar hun zoon Jonas (Amsterdam, 10 augustus 1914 – Auschwitz, 9 februari 1944) niet.
3e Oosterparkstraat 65 – banketbakker David Hartog
In 1907 opende David Hartog op dit adres een filiaal. Hij had al een zaak op de Weesperstraat.
3e Oosterparkstraat 73 – gezin Beugeltas
Ruben Beugeltas (Amsterdam, 20 juli 1880 – Amsterdam, ) had op dit adres in 1920 zijn behangerij en stoffeerderij. Ruben was gehuwd met Esther Viool (Amsterdam, 20 juli 1882 – Sobibor, ) en zij hadden twee zoons, Meijer (Amsterdam, 1 november 1914) en Eliazer (Amsterdam, 7 november 1920 – Auschwitz, ). Ruben Beugeltas heeft ook geadverteerd vanaf het adres Gerard Doustraat 178, waar meer over zijn familie.
3e Oosterparkstraat 77 – banketbakker Zeehandelaar
Op de 3e Oosterparkstraat 77, op de hoek met de Sparrenweg, zat rond 1930 de brood- en banketzaak van Zeehandelaar. Het was de zaak van Israël Zeehandelaar (Lemsterland, – Sobibor, ). Israël was gehuwd met Dora Meijer (Altona, – Sobibor,
3e Oosterparkstraat 82 – J. Calo
J. Calo woonde hier in 1921 en verkocht leder- en schoenfournituren. In 1924 was hij op nummer 105 gevestigd.
3e Oosterparkstraat 98 – Van der Bijl
Van der Bijl woonde in 1915 op dit adres en handelde in lompen en metalen. Hij had in dit periode een conflict met zijn broer, die dezelfde negotie had.
3e Oosterparkstraat 105 – kredietmagazijn S. Nort
S. Nort had in 1924 hier zijn kredietmagazijn. Onder strikte geheimhouding konden hier volledige inboedels op krediet worden aangeschaft.
3e Oosterparkstraat 107 – S. Nort
S. Nort had in 1919 op dit adres een magazijn van tweedehands meubelen.
3e Oosterparkstraat 133 – bakker V. d. Hoek
Bakker H. van de Hoek verkocht rond 1930 brood van de firma H. J. J. Willemsen van de Sint Anthoniesbreestraat 45.
3e Oosterparkstraat 197 – distributie
In de Tweede Wereldoorlog bevond zich op 197 het distributiekantoor. Hier werd op 13 juni 1941 ingebroken door Nelis (Cornelis Nicolaas) de Vries en Guus van Batum – geen leden van het verzet maar eerder criminelen – waarbij bonnen voor 2 miljoen kg brood en 7 ton kolen werd buitgemaakt. In eerste instantie werd de inbraak door de Amsterdamse politie onderzocht, dit werd overgenomen door de Duitse Kriminalpolizei. In het voorjaar 1942 werd de gehele groep opgerold. De inbrekers en twee handlangers werden ter dood veroordeeld en op 24 juli 1942 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd.
Het pand is afgebroken.
3e Oosterparkstraat 240 – bakker Bremer
Broodbakker M. Bremer & Zoon wensten in 1905 hun clientèle een goed Joods Nieuwjaar.
3e Oosterparkstraat 240 – bakkerij Furth
In 1930 opende commanditaire vennootschap Furth op deze locatie een bakkerij. De directeur was H. Baars.
bron:
voor wat betreft de bewoners: joodsmonument.nl
Stigter, Bianca, De Bezette Stad, Plattegrond van Amsterdam 1940-1945 (Amsterdam 2010) p 234.
met dank aan Lena-Anna de Haan,
“Advertentie Bremer”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 29-09-1905. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871805:mpeg21:a0115
“Advertentie David Hartig”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-11-1907. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872646:mpeg21:a0010
“Advertentie I Swart / toneelvereniging”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 22-05-1908. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872610:mpeg21:a0020
“AMSTERDAMSCHE BLINDENBOND.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 22-03-1912. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859373:mpeg21:a0079
“Advertentie F van Zanten”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 18-09-1914. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859531:mpeg21:a0043
“Advertentie Van der Bijl”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 29-10-1915. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859588:mpeg21:a0014
“Advertentie Klijnkramer”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 13-09-1918. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859696:mpeg21:a0018
“Advertentie Nort”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 24-09-1919. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859750:mpeg21:a0039
“Advertentie Beugeltas”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 10-09-1920. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859800:mpeg21:a0064
“Advertentie Calo”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 30-09-1921. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860175:mpeg21:a0071
“Advertentie S Nort”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-11-1924. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872514:mpeg21:a0038
“Advertentie De Miranda”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 12-11-1926. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858151:mpeg21:a0026
“Advertentie v d Hoek”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 18-04-1930. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874412:mpeg21:a0036
“Advertentie Furth”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 31-10-1930. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858641:mpeg21:a0013
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Beugeltas, R. – 20-07-1880 – 5422-0107-0580
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Beugeltas (geraadpleegd 18 augustus 2019).
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart [de] Miranda, I. – 11-06-1893 – 5422-1005-6030
Bas von Benda – Beckman, Het oranjehotel: Een Duitse gevangenis in Scheveningen (Amsterdam 2019) 330 (3e Oosterparkstraat 197).
illustraties:
geheugenvanoost.nl,
“Advertentie David Hartig”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-11-1907. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872646:mpeg21:a0010
“Advertentie S Nort”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-11-1924. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872514:mpeg21:a0038
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Derde Oosterparkstraat 79, 77, 75 enz. (v.r.n.l.) Midden: ingang Sparrenweg. 10 januari 1923. OSIM00001004667
Laatst bijgewerkt:
30 oktober 2020