De Barndesteeg is een van smalle straten tussen de Kloveniersburgwal / Nieuwmarkt en de Oudezijds Achterburgwal in een van de oudste gedeeltes van Amsterdam. Op nummer 6b is een voormalige 15e-eeuw klooster te vinden, gewijd aan Maria van Bethanië, het Bethaniënklooster. Het betreffende deel van dit klooster, ooit een groot complex, wordt gebruikt als concertzaal. Deze steeg heeft, zoals vele locaties rond de Nieuwmarkt, een Joodse geschiedenis.
Barndesteeg 4 – kleuterschool
Op 14 januari 1929 werd de Joodsche Voorbereidende School in deze steeg geopend, de school bleef er tot in de Tweede Wereldoorlog. Mejuffrouw R. Tas werd benoemd tot Hoofd der School en B. Dünner en R. Asscher waren er onderwijzeressen. Edith Perel werd ook voor de oorlog directrice van deze school.
Een lezer van de site (1937) ging naar deze school in de oorlog en er zaten nog vier meisjes en drie jongens in zijn klas. Hij weet dat in ieder geval twee van de meisjes de oorlog overleefden. De school stond bekend onder de naam Trenshuis en werd opgericht als antwoord op de christelijke zendingsdrang onder Joodse kleuters en hun ouders.
Barndesteeg 4 – lingeriefabriek Posener
voordat het Trenshuis op deze locatie gevestigd was, was hier de lingeriefabriek van I. Posener gevestigd. Isaäc Posener werd op 8 augustus 1882 in Amsterdam geboren. Hij was gehuwd met Rebecca Gokkes (Amsterdam, 19 augustus 1885). Tijdens de oorlog was Isaäc employee van de schoonmaakdienst van de Joodsche Raad. Ten tijde van de oorlog woonden Isaäc en Rebecca op de Vechtstraat 20-1. Isaac en zijn vrouw werden op 23 april 1943 in Sobibor vermoord.
Barndesteeg 6 – Vrije Academie
In 1956 was op dit adres de Vrije Academie gevestigd. De Joodse schilder Ies Jacobs exposeerde daar in mei.
Barndesteeg 7 – Izaak de Vries
Van januari 1884 tot zijn overlijden in 1887 had Izaak de Vries hier een ‘Kleermakers-Affaire’
Barndesteeg 8 – firma Cohen
De firma Cohen, suikerfabrikant, was in 1893 op deze locatie gevestigd.
Barndesteeg 9 – Firma A. Swart
De firma A. Swart, in dameshoeden en fournituren, had in 1916 op nummer 9 hun verkooplokaal. Dit was de hoedenfabriek van Lion Swart en echtgenote Rosalie Swart-Wolf, die met hun gezin woonden op de eerste etage. In 1942 werd de familie Swart weggevoerd en in Auschwitz vermoord, waarna de woning werd dichtgetimmerd.
Barndesteeg 10 – J. A. Korting
J. A. Korting, grof- en kunstsmederij, had hier zijn smidse in 1916. Josephus Adrianus Korting (Amsterdam, 31 maart 1873 – Amsterdam, 2 april 1945) was, voor zover bekend, niet Joods maar richtte zich met zijn advertenties voor Rosj Hasjana (Joods Nieuwjaar) in het Nieuw Israelietisch Weekblad wel op zijn Joodse clientèle.
Barndesteeg 18 – Joseph Eliazar Suikerman
Joseph Eliazar Suikerman (‘Kantoorboek-Verkooper’) had van 1871 tot 1875 hier een kantoor- en leesboekwinkel en kwam via de Oudezijds Achterburgwal 164 op de hoek van de Prinsenhofsteeg in 1891 op Nieuwmarkt 10. Zijn boekwinkel was in intellectueel en socialistisch opzicht van belang: bij hem konden de vele joodse socialisten niet alleen terecht voor socialistische lectuur, maar ook voor een nummer van Ons Blad, Socialistisch Orgaan der Israëlieten à 3 cent. Daarnaast verkocht hij plaatskaarten voor de godsdienstoefeningen in het ‘Lokaal Adamas op de Nieuwe Heerengracht over het Park, no. 95’. Joseph Eliazar Suikerman werd in 1895 voor het laatst vermeld in het Algemeen Adresboek der Stad Amsterdam.
Barndesteeg 18 – Mayer Chils Schönitzer
In de jaren tachtig van de vorige eeuw woonde hier de in Warschau geboren Mayer Chils Schönitzer, van beroep kurkensnijder. Om de hoek op de Nieuwmarkt 30 was de Nederlandsche Kurkenfabriek van K. Schönitzer.
Barndesteeg 18 – Aller Jozef Rozenbluth
Van 1922 tot 1925 maakte de uit Polen afkomstige Aller Jozef Rozenbluth hier pantoffels. Hij was geboren in het Poolse Podlipie in 1884 en in 1917 met zijn vrouw Rosalie Rozenbluth-Batist naar Nederland gekomen. In de Barndesteeg had hij een pantoffelfabriekje. Zij werden met hun drie jonge kinderen vermoord in Auschwitz in 1943.
Barndesteeg 27 – Hoedenmagazijn en Pettenfabriek
Dit magazijn adverteerde aan het einde van de 19e eeuw veelvuldig in het Nieuw Israelietisch Weekblad.
bron:
“Kunstnieuws, Cohen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 28-04-1893. Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858607:mpeg21:a0030
“Advertentie hoedenmagazijn”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 20-10-1893. Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858090:mpeg21:a0004
“Advertentie firma Swart”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-01-1916. Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859599:mpeg21:a0035
“Advertentie Korting”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-09-1916. Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860473:mpeg21:a0036
Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart J A Korting
“Advertentie Posener”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 24-11-1916. Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860481:mpeg21:a0025
Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Isaac Posener
www.joodsmonument.nl, lemmata Isaac Posener (geraadpleegd 5 februari 2018)
“Expositie schilder les Jacobs”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-05-1959. Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873718:mpeg21:a0062
“JOODSCHE VOORBEREIDENDE SCHOOL.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-12-1928. Geraadpleegd op Delpher op 01-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858064:mpeg21:a0064
J Roeg, email 1 maart 2018
Frans Duivis en Simon van Blokland, Het Bethaniënblok van Amsterdam (Amsterdam 2016), nummer 7, nummer 18 en aanvulling nummer 9. Met vriendelijke toestemming per email d.d. 29 april 2021
illustratie:
“Advertentie hoedemagazijn”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 20-10-1893. Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858090:mpeg21:a0004
“Advertentie firma Swart”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-01-1916. Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859599:mpeg21:a0035
“Advertentie Posener”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 24-11-1916. Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860481:mpeg21:a0025
“JOODSCHE VOORBEREIDENDE SCHOOL.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-12-1928. Geraadpleegd op Delpher op 01-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858064:mpeg21:a0064
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Barndesteeg 4-8, Collectie Bureau Monumentenzorg: negatiefvellen. 1953 – 1995. BMAB00036000107_001
gepubliceerd:
5 februari 2018
laatst bijgewerkt:
30 april 2021