De Commelinstraat is een straat in de Dapperbuurt in Amsterdam Oost. Van oorsprong was het een chique straat, waar in ieder geval één zijde van de straat ook voortuintjes had, vergelijkbaar met de Vondelstraat bij het Leidseplein. Ook de Dapperbuurt had Joodse bewoners en ondernemers, en zij concentreerden zich rond deze straat.
Commelinstraat 4 – Ziekenfonds AOZ
Het Ziekenfonds AOZ “door en voor Werklieden”was hier met een bijkantoor gevestigd. Op dit adres kon men zich tevens wenden tot tandarts A. Loterijman (die op de Overtoom 77 woonde), iedere werkdag tussen 12.30 en 13.00.
Commelinstraat 9 – I. Serlui
I. Serlui verkocht vanaf dit adres “busgroente” (blikgroente) ORT in 1914.
Commelinstraat 10 – REOR
De Vereniging Ritueel Eten op Reis (REOR) had in 1919 de administrateur op dit adres wonen, de heer J. Drukker. Bij hem kon men het adresboekje verkrijgen met de adressen van koosjere etablissementen in Nederland.
Commelinstraat 10 – F. Wertheim
In 1906 woonde F. Wertheim op dit adres. Vanuit dit adres werden met name modelhoeden geleverd.
Commelinstraat 16 – synagoge
Hier was na 1924 een buurtsynagoge gevestigd (zie ook Commelinstraat 124). Meer informatie hier.
Commelinstraat 28 – Kretschman
Boekbinder en Cartonwerker A. Kretschman woonde op dit adres in 1903.
Commelinstraat 28 – Speijer
Jacob Speijer (Amsterdam, 14 februari 1912) en zijn vrouw Flora Speijer-Bolle (Amsterdam, 13 juni 1905) woonden op dit adres. Toen in 1942 steeds meer Joden werden afgevoerd dook het echtpaar onder op wisselende plekken in en rond Amsterdam en uiteindelijk in Friesland.
Commelinstraat 52 – H. Henoch & Co
In 1901 adverteerde H. Henoch & Co met dit bedrijf. Het was een inrichting voor uitstomen en verven van garderobes, tapijten en gordijnen.
Commelinstraat 52 – S. Pimentel
In 1917 adverteerde vanaf dit adres S. Pimentel. Er was hier toen een zaak gevestigd in fruit, chocolade en comestibles (kruidenierswaren).
Commelinstraat 60 – boekhandel Verheyen
boekhandel Verheyen was op dit adres gevestigd. In 1907 adverteerde men en vroeg men om een kinderjuffrouw.
Commelinstraat 96 – diamantslijperij
Hier was de stoomdiamantslijperij van Gebroeders De Ricardo gevestigd. Het pand werd in 1879 gebouwd, en is gesloopt.
Commelinstraat 114 – wandgedierte
Wandluis e.d. was een groot probleem aan het einde van de negentiende eeuw en R. Davidson & Co kon worden ingehuurd om dit te bestrijden. Het bedrijf was op de Weesperstraat 125 gevestigd en had op de Commelinstraat 114 in mei 1894 een tijdelijk adres. In 1898 woonde hier de bode van de vereniging “Hulp en Steun voor Weezen van alle gezindten”, de heer M. Roeper.
Commelinstraat 124 – synagoge
Dezelfde buurtsynagoge als van nummer 16 was tot 1924 op dit adres gevestigd.
Commelinstraat – A. J. de Leeuw
In 1879 adverteerde A. J. de Leeuw, kolenboer, dat ver stoom-, kachel en smee-kolen uit de Minister Stein-mijn uit Dortmund tegen een lage prijs hier verkocht worden.
verder
Cor Jaring (Amsterdam, 18 december 1938 – Amsterdam, 17 november 2013), zoon van een Joodse handelaar en fotograaf had tal van jaren zijn atelier in de Commelinstraat. Cor Jaring werd bekend door de foto die hij maakte van John Lennon en Yoko Ono in het Hilton Hotel in Amsterdam.
bron:
Het Nieuws van den Dag: kleine courant, 1 maart 1879, Steenkolen
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 9 mei 1919, Ritueel Eten op Reis
ibidem, 25 mei 1894, wandgedierte
ibidem, 7 jan 1898, hulp en steun voor weezen van alle gezindten
ibidem, 22 maart 1901, Henoch
Ibidem, 2 maart 1903, F. Wertheim
Ibidem, 31 mei 1907, boekhandel Verheyen
Ibidem, 16 okt 1914, I. Serlui
Ibidem, 27 juli 1923, tandarts Loterijman
www.joodsmonumentzaanstreek.nl, lemma Speijer (geraadpleegd 27 aug 2015)
Groot, Hans de, Vastleggen voor het nageslacht – stukje over Cor Jaring op www.facebook.com, 24 jan 2015 (geraadpleegd 27 aug 2015)
“Advertentie Pimentel”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-09-1917. Geraadpleegd op Delpher op 30-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860523:mpeg21:a0071
illustratie:
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 22 maart 1901, advertentie
“Advertentie Kretschman”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 18-09-1903. Geraadpleegd op Delpher op 07-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871723:mpeg21:a0035
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Commelinstraat. Uitgever F.B. Commelinstraat 60, Amsterdam, 1918. PRKBB00338000005
gepubliceerd:
5 mei 2016
Laatst aangepast:
15 augustus 2022