Harry Elte werd op 3 september 1880 als Hartog Elte geboren in een Orthodox-Joods gezin aan de Nieuwe Herengracht 173 als zoon van Philip Elte (Amsterdam, 16 maart 1844) en Sara Elisabeth Nijburg (Amsterdam, 14 juli 1850). Hij was de vijfde van zeven kinderen. Hij liet zijn voornaam wijzigen toen hij 40 jaar was, na het overlijden van zijn ouders. Harry trad twee keer in het huwelijk. Uit zijn eerste huwelijk met Sara van Bever (Amsterdam, 24 september 1885 – Amsterdam, 26 maart 1951) werd zoon Philip (Amsterdam, 10 mei 1913) geboren. Hij overleefde de oorlog. In januari 1924 scheidden Harry en Sara. Zijn tweede huwelijk met Elisabeth Speijer (Amsterdam, – Auschwitz, ) bleef kinderloos. Elisabeth was een dochter van Hartog Speijer van de Achtergracht 17-19. Harry Elte werd op 1 april 1944 in het concentratiekamp Theresienstadt vermoord.
Architect
Harry Elte was een bekend Nederlands architect en een leerling van architect Berlage. Veel van zijn bouwwerken zijn in de stijl van de Amsterdamse School of daarvan afgeleid. Zijn bekendste nog bestaande werk is de synagoge op het Jacob Obrechtplein, de Raw Aron Schustersynagoge. 
Harry groeide op in de buurt rond het Waterlooplein. Zijn vader, Philip Elte, was hoofdredacteur van het Nieuw Israëlietisch Weekblad, godsdienstleraar en hoofdonderwijzer. Harry bezocht de ambachtsschool en haalde het diploma voor meubelmaker. Hij ging van 1899 tot 1909 voor Berlage werken en de stijl van Berlage is in veel van zijn werk te herkennen.
De doorbraak voor Elte kwam in 1912, toen hij een voetbalstadion ontwierp (foto onder). Hij mocht dit stadion laten bouwen en het werd in 1914 geopend. Dit stadion heeft vlakbij het Olympisch Stadion gestaan (iets oostelijk ervan) in het verlengde van de Amstelveenseweg, waar nu de Jasonstraat en Argonautenstraat zijn.
Het stadion was beroemd, maar werd afgebroken na de Olympische Spelen (1928) omdat men het te klein vond en voor de woningbouw (locatie voetbalstadion: zie kaart). Leuk detail is overigens dat deze buurt, de Stadionbuurt, vernoemd is naar dit stadion van Elte en niet naar het Olympisch Stadion.
In 1925 werd Elte benoemd tot de architect van de Nederlands Israëlitische Hoofdsynagoge te Amsterdam. In 1927 ontwierp hij de Raw Aron Schustersynagoge. Ook het Portugees Israëlitisch Ziekenhuis (PIZ) op de Henri Polaklaan is van Elte. Verder vernieuwde hij in 1929 de begane grond van juwelier Spyer op het Koningsplein hoek Bloemenmarkt.
De oorlog was voor Elte een zware periode in zijn loopbaan. Op 1 mei 1941 mocht hij zijn beroep niet meer uitoefenen. Vanaf 10 september 1942 was Elte gevangene in kamp Westerbork, waar hij een functie kreeg bij de bouwtechnische dienst. Op 25 februari 1944 werd hij gedeporteerd naar Theresienstadt. Hij overleed daar op 1 april 1944, waarschijnlijk aan een longontsteking.
Woonhuis
Op Stadionweg 44 in Amsterdam staat woonhuis waar Harry met zijn gezin woonden vanaf 1929 tot hun deportatie. Hij was de architect van het pand, tegenwoordig een rijksmonument, en ontwierp het in 1928. Het is in de stijl van de Amsterdamse School met invloeden van Berlage en door de strakke lijnvoeringen en terughoudende detaillering invloeden van Wiener Werkstatte en Frank Lloyd Wright. Aan de weg is een gevelsteen aangebracht waarop de instrumenten van een architect te zien zijn. Willem Bogtman verzorgde het ontwerp van glas in lood.
bron:
Stadsarchief Amsterdam, Harry Elte, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 221
Stadsarchief Amsterdam, bevolkingsregister 1874 – 1893
Annemarieke Verhey, Woonhuis Harry Elte, Amsterdam op website Wendingen, Platform voor de Amsterdamse School. https://amsterdamse-school.nl/objecten/gebouwen/woonhuis-harry-elte,-amsterdam/ (geraadpleegd 20 november 2020).
illustratie:
“Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1933/09/22 Geraadpleegd op Delpher http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000581030:mpeg21:p00018
Oude of Eerste Stadion (1913-1930) bevond zich ter hoogte van de latere Van Tuyll van Serooskerkenweg aan het Stadionplein vrijwel precies t/o het in ’28 geopende Olympisch Stadion, daar waar genoemde straat het breedst is. foto 1928. Internationaal Persfoto Bureau N.V. Collectie Stadsarchief Amsterdam beeldbank OSIM00001003222.
gepubliceerd:
1 mei 2016
laatst bijgewerkt:
3 juli 2023