De Hartjesgang was een van de sloppen die op de Valkenburgerstraat uitkwam. Vanaf de Valkenburgerstraat waren er zestien van dergelijke sloppen, de Hartjesgang had de nummering Valkenburgerstraat 136 – 144. De naam Hartjesgang dateert uit de negentiende eeuw, maar de slop is ouder. In de achttiende eeuw stond hij bekend als Hartogsgang of Hartogengang.
Het terrein tussen de straat en de Uilenburgergracht was volgebouwd met kleine woningen en werkplaatsen, en de armste, voornamelijk Joodse, Amsterdammers woonden hier. De woningen bleven tot in de jaren dertig van de vorige eeuw in gebruik en werden toen gesloopt. Er werd op deze locatie een garage geplaatst.
Betreffende de foto: De foto werd gepubliceerd in de in 1913 gepubliceerde brochure “De verbetering der volkshuisvesting te Amsterdam”, het meisje is ook te zien op een foto die in dezelfde periode gemaakt is (zelfs de ladder staat op dezelfde plek) en die wel gedateerd is, 1899. In dat jaar werd de slop onbewoonbaar verklaard, hetgeen niet wil zeggen dat er in de jaren niet meer gewoond werd.
Joodse bewoners van de Hartjesgang
Valkenburgerstraat 136 – Jacob Levie Granada en Roosje Levie Naarden
Rond 1880 woonden hier Jacob Levie Granada (Amsterdam, 10 oktober 1839) en Roosje Levie Naarden (Amsterdam, 1840) met hun dochter Judith (Amsterdam, 19 februari 1859).
Valkenburgerstraat 136 – Daniel Jacob Kool en Jannetje Santen
Vanaf maart 1874 tot 1889 woonden hier Daniel Jacob Kool (1836), zijn echtgenote Jannetje Santen (Amsterdam, 29 augustus 1831 – Amsterdam, ) en hun kinderen Feitje (Amsterdam, – Sobibor, ), Joseph (Amsterdam, – Sobibor, ) en Naatje (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Valkenburgerstraat 136 – Branka Furth en Salomon Tammerijn
Van 1884 tot 1888 woonden hier Branka Furth (Amsterdam, 3 maart 1842) en haar echtgenoot Salomon Tammerijn (Amsterdam, 4 april 1847).
Valkenburgerstraat 136 – Salomon Santen en Esther Soesan
Salomon Santen (Amsterdam, 12 april 1856) en zijn vrouw Esther Soesan (Amsterdam, 10 maart 1858 – Amsterdam, ) woonden hier vanaf maart 1898. Salomon en Esther waren de ouders van Maria (Amsterdam, – Auschwitz, ), David (Amsterdam, – Auschwitz, ), Rachel (Amsterdam, – Sobibor, ), Barend (Amsterdam, – Sobibor, ), Duifje (Amsterdam, – Auschwitz, ), Benedictus (Amsterdam, – Amsterdam, ), Lea (Amsterdam, – Auschwitz, ), Ruben (Amsterdam, – Sobibor, ), Simon (Amsterdam, – Sobibor, ), Joseph (Amsterdam, – Sobibor, ) en Fenna (Amsterdam, – Sobibor, ).
bron:
Stadsarchief Amsterdam, woningkaarten
vroegste kade van de Uilenburgergracht op https://www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/monumenten/vindplaatsen/archeologische-d/ (geraadpleegd 27 juni 2017)
Jerzy Gawronsky en Jayasena, Ranjith, Het eiland Marken in Amsterdam, veranderingen in de stad 1592 – 1930. Archeologische opgravingen Valkenburgerstraat 130 – 146, Amsterdam (2011 – 2012), rapport Gemeente Amsterdam.
Onbewoonbaar, STADSNIEUWS.. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 08-12-1899, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 18-12-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010163327:mpeg21:p007.
Branka Furth, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archie.fnummer 5000, inventarisnummer 2216.
Daniel Jacob Kool, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2216.
Jacob Levie Granada, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2216.
Hartogengang, Advertentie. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 01-06-1854, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 18-12-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010074068:mpeg21:p004.
Illustratie:
Valkenburgerstraat 136-144, Hartjesgang. Reproductie naar een foto door de Gezondheidsdient in voorbereiding tot onbewoonbaar verklaring. foto 1899. Schmidt Az., C.J. Collectie Stadsarchief Amsterdam: foto-afdrukken. OSIM00003001167. Overzichtsfoto van de Hartjesgang in de Valkenburgerstraat in de Amsterdamse Jodenbuurt. Deze foto werd gemaakt ten behoeve van een onderzoek naar de woonomstandigheden in de Amsterdamse Jodenbuurt. In 1913 verscheen hierover een brochure getiteld “De verbetering der volkshuisvesting te Amsterdam”.
gepubliceerd:
24 juni 2017
laatst bijgewerkt:
17 augustus 2023