In het interbellum (periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog) werd onder een belangrijk deel van de Joodse bevolking de Joodse religie minder belangrijk en kwam het socialisme daarvoor in de plaats. Het socialisme werd gezien als middel waardoor het achterstellen van groepen – in casu de Joden – tot het verleden zou gaan behoren. De Joodse identiteit was daarmee van minder belang dan de identiteit als socialist.
Maar de socialistische partij – de SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiders Partij) gaf niet voor alle socialisten dát socialisme wat zij zochten. Voor een zeker deel was deze partij niet socialistisch genoeg en zij bevonden zich aan de linkerkant van het politieke spectrum van de SDAP. Er was zeker ontevredenheid bij de achterban van de SDAP. Deze partij wilde graag in de regering – dat overigens pas in 1939 lukte – waardoor er jaren lang steeds meer water in de wijn gedaan werd en het rode socialisme voor sommige leden tot een laffe rosé verwaterde.
Een scheuring in de SDAP wilde men voorkomen. F. M. Wibaut probeerde dat samen met de Joodse Sam de Wolff1. Maar het lukte hen niet. Tijdens het paascongres van de SDAP in de Jansschouwburg te Haarlem op 26 – 28 maart 1932 was het zover. En het werd ook niet slim aangepakt, de oud-partij-voorzitter Willem Vliegen zat de bijeenkomst voor en meldde dat “het gezwel van de oppositie moest worden weggemasseerd“. De toon was daarmee gezet. Na gesteggel tijdens het congres verlieten de links-socialisten de zaal en richtten toen, met 400 man, de OSP, de 
Onafhankelijke Socialistische Partij op. De partij hield haar eerste congres op 27 en 28 augustus 1932 in Amsterdam. De partij profileerde zich als actiepartij en een aantal antifascistische acties liepen uit op straatgevechten, zoals in Enschede in 1933. Voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 26 april 1933 organiseerde de OSP grote bijeenkomsten, met vlaggen en optochten, waar zowel in Amsterdam als Rotterdam 1400 mensen deelnamen. De partij haalde toen 0,7% van de stemmen, net te weinig voor 1 zetel. Dit teleurstellende resultaat leidde tot het verval van de partij. De partij zou uiteindelijk van 1932 tot 1935 bestaan. In 1935 fuseerde de OSP met de Revolutionair Socialistische Partij (RSP) tot de Revolutionair Socialistische Arbeiderspartij (RSAP).
Zoals er een grote hoeveelheid Joden in de SDAP zaten, zaten er ook een flink aantal Joden in de OSP. Nogmaals, voor deze mensen vormde het socialisme een antwoord op het antisemitisme en werd het zien als de weg naar een betere toekomst voor iedereen en een grote gelijkheid onder de mensen.
Het bestuur
Binnen het eerste bestuur van de OSP vallen als Joodse bestuurders de tweede secretaris, Nathan Nathans (Arnhem, 7 december 1883 – Brussel, 28 juli 1937) en de tweede voorzitter, Jacques de Kadt (Oss, 30 juli 1897 – Santpoort, 16 april 1988) op2, maar ook Barend Luteraan (1878 – 1970) en Salomon (Sal) Tas (Amsterdam, 31 augustus 1905 – Neuilly, 19 juli 1976). De Kadt en Tas verlieten de partij in augustus 1934, vanwege een bestuursconflict dat ontstaan was na de Jordaanoproep in juli 1934. De Kadt en Tas waren de grootste tegenstanders van de fusie met de RSP, na hun vertrek kon die dan ook plaatsvinden.
bron:
1 = Cort, Bart de, Solidariteit in anonimiteit. De geschiedenis van de leden van de Onafhankelijke Socialistische Partij (Amsterdam 2004) p 23
2 = ibidem, p 26
www.joodsmonument.nl, lemma Onafhankelijke Socialistische Partij (geraadpleegd 15 mei 2017)
“Nazi’s tegen O. S. P.-leden.”. “Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië“. Batavia, 17-05-1933. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010229799:mpeg21:a0075
www.historici.nl/pdf/kpp/onafhankelijke_socialistische_partij.pdf (geraadpleegd 15 mei 2017)
Illustraties:
“Nazi’s tegen O. S. P.-leden.”. “Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië“. Batavia, 17-05-1933. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010229799:mpeg21:a0075
poster via https://en.wikipedia.org/wiki/Independent_Socialist_Party_(Netherlands)
gepubliceerd:
25 oktober 2016
laatst bijgewerkt:
9 maart 2022