Slechts een paar mensen herinneren zich in deze eeuw de naam van Sonja (Sara) Beugeltas. De geschiedenis van Sonja is dan ook schokkend en hield Amsterdam – en ver daarbuiten – in augustus 1934 zeer bezig.
Sara Beugeltas woonde met haar ouders, Isaäc Beugeltas (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Helena Wegloop (Amsterdam, – Auschwitz, ), vanaf december 1929 op de Jodenbreestraat 18-2. Het was een arm gezin, vader was metaalsorteerder en ze hadden vijf kinderen; Maria (Amsterdam, – Auschwitz, ), Sara (Amsterdam, – Amsterdam, ), Rebecca (Amsterdam, – Auschwitz, ), Sara (Amsterdam, – Amsterdam, ) en Salomon (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Sara was bijna acht jaar en was zoek. Dat gebeurde wel vaker met kinderen, men vermoedde niet direct het ergste, meestal was een kind binnen een paar dagen wel weer terecht. Het kind was verdwaald, of weggelopen. Sara bleef weg, er werd gedregd en ook dat leverde niets op. Op het politiebureau op het J. D. Meijerplein verschenen aanplakbiljetten waarop een beloning van ƒ 700,– werd uitgeloofd.
Al snel begon in de buurt de mare dat Sara dood zou zijn en geen gewone dood was gestorven. Maar er was nog niets gevonden. Totdat men in bananenpakhuis Vlooienburg van de firma Groenteman & Bolle (de voormalige oefenlocatie van het toneelschooltje van Willem Ploeger, foto bovenzijde pagina) achter wat rommel het lijkje ontdekte. Overigens gebeurde dat op aanwijzing van waarzegger Maloitz, Max Louis Blitz.
De paniek in de buurt was compleet. Kinderen mochten ‘s-avonds niet meer naar buiten. De angst hield weken en weken aan, totdat de politie een buurjongen, Emanuel Polak, arresteerde. De zoon van doodgoeie en fatsoenlijke ouders, een straatarm gezin waar niets op was aan te merken. Zo ging het verhaal, maar de werkelijkheid was anders. De jongen bekende dat hij de geruchtmakende lustmoord had gepleegd en kwam in de strafgevangenis in Leeuwarden terecht, waar hij later tussen 1940 – 1945 met rust gelaten werd door de bezetter en de oorlog overleefde. De directeur van deze gevangenis verraadde de Joodse gevangen niet aan de bezetter.
Emanuels familie werd grotendeels vermoord en volgens een interview van 1946 vond hij dat wel erg beroerd, want “hij voelde zich in de strafgevangenis van Leeuwarden nu wel heel eenzaam“. De dader kwam echter nooit meer vrij, probeerde gratie te krijgen maar overleed in de zomer van 1964 in de in de Van der Hoevenkliniek, een TBS-instelling.
Sara
Sara werd begin september 1934 naar haar laatste rustplaats gebracht. Het was een onafzienbare menigte die haar begeleidde. Een golf van emoties ging door de stad. Een massale demonstratie van leed en van deelneming met de zwaarbeproefde ouders.
Een zee van mensen stond in de omgeving van het Metaheirhuis (reinigingsgebouw) aan de Nieuwe Kerkstraat, de weg langs de Plantage Kerklaan en de Plantage Middenlaan tot ver in Oost stond vol met mensen. Bij de lewaaje (begrafenis) waren opperrabbijn A. S. Onderwijzer, rabbijn Sarlouis en tal van hoogwaardigheidsbekleders aanwezig.
In het Metaheirhuis in Diemen leidde Dr. D. M. Sluys de plechtigheid. Het tsidoek werd uitgesproken en rabbijn Sarlouis sprak treffende woorden. De rabbijn verhaalde over wat hij in de stad zag: “toen ik vanochtend de baar het reinigingshuis uit gedragen werd zag ik niets dan snikkende vrouwen, die dit kleine kindje niet eens gekend hebben, maar die snikten omdat het allen moeders waren“.
Daarna werd het stoffelijk overschot ten grave gedragen.
Hoe ging het met het gezin?
Het gezin woonde in februari 1941 op de Mesdagstraat 2hs waar ze in 1935 naartoe verhuisd waren. In september 1943 werden alle leden van dit gezin Beugeltas vermoord.
De naam van moeder, Helena Beugeltas – Wegloop, is door deze website geadopteerd voor het Nationaal Holocaust Namenmonument.
bron:
Sluyser, Meijer, Amsterdam, je hebt een zoute smaak,
Nieuw Israëlietisch Weekblad, september 1934,
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 24 aug 1984,
Illustratie
krantenfoto stoet Algemeen Handelsblad 3 september 1934, “AMSTERDAM BEGRAFENIS VAN SONJA BEUGELTAS Duizenden belangstellenden.”. “Algemeen Handelsblad“. Amsterdam, 03-09-1934. Geraadpleegd op Delpher op 02-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010662900:mpeg21:a0233
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart.
verder:
In het fotoboek “Stille getuigen, foto’s uit het archief van de Amsterdamse politie” (1998, uitgeverij Thoth Bussum) staat op blz. 113 een foto waarop de plaats delict te zien is.
gepubliceerd:
25 april 2016
Laatste bijwerking:
28 februari 2024