Sara Gaskelyte werd geboren op 14 april 1904 in Vilkaviskis in Litouwen als een-na-oudste dochter in het Joods-Russische gezin van graanhandelaar Solomon Gaskelyte en Anna Karnovsky. Kunst en cultuur waren in dit gezin van groot belang. Haar moeder speelde piano en Sara kreeg vanaf haar achtste balletles.
In 1914 verhuisde het gezin van Litouwen naar Charkov in de Oekraïne waar Sara het lyceum bezocht en al op haar vijftiene eindexamen deed.
Keer op keer had het gezin Gaskylete te lijden onder het antisemitisme. De Oktoberrevolutie van 1917 bracht daarin geen verbetering. Het geweld tegen Joden was aan de orde van de dag. Sara voelde zich steeds meer aangetrokken tot het zionisme en wilde naar Palestina.
In 1921 lukte dat en ze ging er werken in de toen nieuwe kibboets Ein Harod niet ver van het Meer van Tiberias. Daar ontmoette ze de wiskundige Abraham Goldenson met wie ze in 1922 trouwde.
Goldenson wilde hoogleraar worden aan de Sorbonne in Parijs en in 1924 vertrok het echtpaar per boot naar Marseille en reisde door naar Parijs. Goldenson begon weer met studeren en Sara moest hen onderhouden. In die periode ging ze de naam Sonia Gaskell gebruiken en ze ging optreden. Tegelijk nam ze weer balletles om haar techniek te verbeteren.
In 1936 opende Sonia aan de Champs Elysées een balletstudio en op 9 mei 1936 scheidde ze van Goldenson. In 1937 ontmoette ze op de wereldtentoonstelling de Nederlandse binnenhuisarchitect Philipp Henrich Bauchhenss (1894 – 1948). Ze trouwde met hem op 11 januari 1939. Na het trouwen in 1939 kwam ze naar Amsterdam. Ze opende in Amsterdam een balletschool aan de Kerkstraat en in 1940 in de Zomerdijkstraat. Ze woonde in het appartement boven de studio.
In de oorlog moest Sonia regelmatig onderduiken, haar balletschool bleef doordraaien en stond tijdelijk op de naam van iemand anders. Ze bleef er ook lesgeven. Sonia begon na de oorlog verschillende balletgezelschappen.
| Beroemde leerlingen Sonia was niet alleen in Nederland beroemd, ze was wereldwijd een gewilde balletlerares. Audrey Hepburn stelde Sonia aan een zaal voor tijdens een interview in 1954 bij de première van de film Sabrina als de vrouw aan wie ze een belangrijk deel van haar carrière te danken had. Na de bevrijding had Hepburn, die tijdens de oorlog en de periode erna in Nederland woonde, les van Sonia. |
In 1948 overleed haar echtgenoot en ze stortte zich meer dan ooit op haar werk. In 1954 werd ze de leidster van het Nederlands Ballet in Den Haag, en in 1961 fuseerde het ballet met het Amsterdam Ballet om het Nationaal Ballet te vormen. Tot 1968 hield ze hier de leiding.
Gaskell stond bekend als veeleisend en streng. Dat was ook de reden van ernstige conflicten met haar dansers en de reden van het vertrek van enkele van haar dansers (Hans van Manen, Alexandra Radius en Rudi van Dantzig) die het Nederlands Dans Theater oprichtten.
Sonia was de stuwende kracht achter diverse vernieuwingen in de balletwereld. Na haar vertrek bij het Nationaal Ballet vertrok Sonia naar Parijs en overleed daar op 9 juli 1974. Ze werd gecremeerd in Amsterdam-Osdorp en haar as werd samen met de as van haar tweede man uitgestrooid boven zee.
bron:
wikipedia,
historici.nl
Maud Goulooze-Müller, Balletles bij Sonia, de Amsterdamse jaren van Audrey Hepburn in Ons Amsterdam # 9 (september 2021) 15
gepubliceerd:
1 mei 2016
laatst bijgewerkt:
3 september 2021