Izaak Kisch (Amsterdam, 23 november 1905 — Amsterdam, 29 juli 1980) was een zoon van Hartog Kisch en Rebecca Spitz. In 1923 ging hij studeren en werd ingeschreven bij de Universiteit van Amsterdam. Hij werd rechtsgeleerde, was hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en lid van de Hoge Raad. Izaak trouwde op 9 februari 1933 met advocaat en procureur Ina Mathilda Houthakker (Amsterdam, 10 april 1908 – Amsterdam, 26 augustus 1949), dochter van Josephus Houthakker en Rachel Eitje en oprichtster van WIZO-Nederland (Women’s International Zionist Organization). Izaak en Ina kregen vier kinderen.
Ina was rond 1934 betrokken bij de Vereniging ‘De Zwaluwnesten’, zie Cronjéstraat 6. In 1936 werd nog een advertentie gevonden dat ze wekte als advocaat. Voor en in het begin van de bezetting woonden Izaak en Rebecca op de Nicolaas Witsenkade 28hs. In 1943 moesten ze op last van de bezetter verhuizen naar de Tugelaweg 147-3 en keerden in 1946 terug naar hun huis op de Nicolaas Witsenkade.
In 1933 werd Izaak lid van het Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen. Dit comité was opgericht om de Joodse vluchtelingen uit Duitsland te ondersteunen. In 1935 sprak Kisch zich uit tegen de Neurenberger Wetten, de anti-Joodse rassenwetten die toen in Duitsland werden doorgevoerd.
Kort na het uitbreken van de bezetting werd Kisch door de bezetter ontslagen als docent aan de Universiteit van Amsterdam. Na de Februaristaking (1941) werd de Joodsche Raad opgericht, Kisch werd dwingend verzocht in de raad plaats te nemen. Hij was kritisch op de werkzaamheden van de raad, zeker over de mate waarin de bezetter tegemoet moest worden gekomen. Hij werd voorzitter van de Juridische Commissie. Vanwege zijn lidmaatschap van de Joodsche Raad had Kisch voor hemzelf en zijn gezin een Sperre (voorlopig uitstel van deportatie). In september 1941 stapte hij uit Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen.
Kisch kwam op de Van Dam-lijst terecht. Jan van Dam (Amsterdam, 3 oktober 1896 – Amsterdam, 30 oktober 1979) werd op 25 november 1940 benoemd tot secretaris-generaal van het Ministerie van Opvoeding, Wetenschap en Cultuurbescherming en beëdigd door Seyss-Inquart. Bij Seyss-Inquart drong Van Dam met K. J. Frederiks er in oktober 1941 er op aan om het Plan Frederiks in acht te nemen. Dit plan behelsde het vrijstellen van deportatie van bepaalde groepen Joden. Zij kwamen op lijsten, de lijst-Frederiks en de lijst-Van Dam. Om op een van de lijsten te komen moest men een ‘verdienstelijk’ Nederlander zijn, uit kringen van wetenschap en cultuur. Kisch stond op de lijst-Van Dam, de lijsten telden samen 650 Joodse Nederlanders. Zij werden in Huize De Schaffelaar (Barneveld), Huize De Biezen (Barneveld) of Villa Bouchina (Doetichem) terecht. Later tijdens de bezetting kwamen de personen op de lijst toch in Westerbork en werden gedeporteerd naar Theresienstadt waar het grootste deel van hen de oorlog overleefde. Dit gebeurde ook met het gezin Kisch. Izaak voelde zich na de oorlog moreel bezwaard dat hij gebruik had kunnen maken van de lijst-Van Dam.
In 1945, na de bezetting, werd Izaak Kisch hoogleraar rechtsfilosofie en rechtsvergelijking aan de Universiteit van Amsterdam. Hij vervulde deze functie tot zijn emeritaat in 1975.
bron:
Izaak Kisch, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1553.
Ina Mathilda Houthakker, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 368.
Van Dam, wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_van_Dam (geraadpleegd 18 juni 2025).
Izaak Kisch, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130318919 (Izaak KISCH).
Izaak Kisch, transportkaart Theresienstadt, 4996468 (IZAK KISCH).
Izaak Kisch, wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Izaak_Kisch (geraadpleegd 18 juni 2025).
Zwaluwnesten, “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 07-06-1934, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 18-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000581067:mpeg21:p00002.
Ina Houthakker, “Het volk”. Amsterdam, 20-08-1936, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 18-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB15:000904007:mpeg21:p00007.
Hannan, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 03-09-1948, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 18-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872058:mpeg21:p014.
illustratie:
Hannan, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 03-09-1948, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 18-06-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872058:mpeg21:p014.
gepubliceerd:
18 juni 2025
laatst bijgewerkt:
18 juni 2025