Marcus de Jong (Amsterdam, – Mauthausen, ) was apotheker. Hij had een mooi beroep en kwam uit een eenvoudig gezin. Zijn vader was Bram (Abraham) de Jong (Amsterdam, – Sobibor, ), zijn moeder was Mina de Beer (Amsterdam, – Sobibor, ). Zij hadden op het Waterlooplein 30 een lompenhandel. Broer Salomon (Amsterdam, – Sobibor, ) was winkelier en had een kruidenierswinkel/drogisterij op de Muiderstraat 31hs.
Marcus woonde met zijn vrouw en dochter in het begin van de bezetting bij zijn ouders op de Pretoriusstraat 58-2. Verder had Marcus nog een oudere broer, Benjamin (Amsterdam, 26 januari 1909 – Utrecht, 18 september 1936).
Dat de zoon van een lompenhandelaar apotheker werd was bijzonder. Marcus kon goed leren en vader verwierf genoeg inkomen om hem te laten leren én er werd regelmatig beroep gedaan op de Steun. Ook de oudste zoon Salomon en de middelste zoon Benjamin, die zoals vader lompenhandelaar was geworden, droegen bij aan de huishoudpot van het gezin van Bram en Mina en daarmee aan de opleiding van Marcus.
Na zijn opleiding opende Marcus zij apotheek op het Jonas Daniël Meijerplein 16; Apotheek M. de Jong.
Marcus was gehuwd met de katholieke Maria Anna Albinskij (Bottrop, 1 februari 1911) en zij hadden een dochter Mina Sophia (Amsterdam, 5 februari 1938) die op 10 januari 1963 trouwde met Louis Kerkmeester (Den Helder, 14 juni 1938) en met hem in Breda ging wonen. De katholieke Maria en hun dochter werden in de oorlog met rust gelaten.
Van Marcus is er een registratie van een arrestatie door de Sichterheitspolizei waarop hij geregistreerd werd in Amsterdam op 28 februari 1941, maar hij was al opgepakt bij de razzia van zaterdag 22 februari 1941. Waarschijnlijk was hij op die dag in zijn apotheek en kon vanuit zijn onderneming alle gebeurtenissen op het Jonas Daniël Meijerplein zien. Hij zag hoe Joodse mannen onder bedreiging van honden en wapens werden verzameld, enkele meters bij Marcus vandaan. Marcus werd uit zijn zaak gehaald. Marcus werd overgebracht naar Kamp Schoorl en werd op 22 mei geregistreerd in Mauthausen. In de periode tussen Amsterdam en Mauthausen is Marcus ook gevangen geweest in Buchenwald. Waarschijnlijk zat hij daar al in maart 1941 en werd er op 7 maart 1941 ingedeeld bij een Arbeitskommando.
Marcus werd volgens historica Wally de Lang niet op 2 september 1941 vermoord in Mauthausen, maar werd op 31 augustus 1941 in de gaskamer van Slot Hartheim, in de gemeente Alkoven in de buurt van Linz, Oostenrijk. Dit slot stond tijdens de oorlog bekend onder de naam Tötungsanstalt Hartheim, en in het kader van Aktion T4 werden hier de eerste vergassingen uitgevoerd, in de periode van mei 1940 tot september 1941 18.269 mensen. Na het beëindigen van Aktion T4 volgde Aktion 14f13 en werden er concentratiekampbewoners vermoord, vermoedelijk zo’n 12.000 mensen.
bron:
Marcus de Jong, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 399.
Maria Anna Albinskij, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1252.
Marcus de Jong, kaart KL Mauthausen, Arolsen Archives, 6198422 (MARCUS JONG DE).
Marcus de Jong, kaart Buchenwald, Arolsen Archives, 6198422 (MARCUS JONG DE).
Benjamn de Jong, Stadsarchief Amsterdam, Militieregisters, archiefnummer 5182, inventarisnummer 4471.
Slot Hartheim, wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Euthanasiecentrum_Hartheim (geraadpleegd 21 oktober 2025).
Themasite Razzia, Stadsarchief Amsterdam, https://www.amsterdam.nl/stadsarchief/themasites/razzia/marcus-jong/ (geraadpleegd 21 oktober 2025).
Kennisgeving. “De courant Het nieuws van den dag”. Amsterdam, 01-05-1941, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 21-10-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010986186:mpeg21:p006.
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Jonas Daniël Meijerplein 12 (ged.)-18 (ged.) (v.r.n.l.) / uitsnede nr 16. Collectie Archief van het Bureau Monumentenzorg: glasnegatieven en negatiefloze foto’s. April 1938. 012000005981.
Kennisgeving. “De courant Het nieuws van den dag”. Amsterdam, 01-05-1941, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 21-10-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010986186:mpeg21:p006.
gepubliceerd:
21 oktober 2025
laatst bijgewerkt:
21 oktober 2025