De Nieuwe Hoefijzer(s)gang werd ook Eerste en Kleine Hoefijzer(s)gang genoemd. De Nieuwe Hoefijzer(s)gang lag in de Koestraat tussen de panden 36 en 44 en bestond uit het drietal krotwoningen met de huisnummers 38-40-42. De toegang was niet breder dan 1,25 m en leidde naar de achterzijde van de panden Kloveniersburgwal 26, 24, 22, 20 en 18. Het waren armoedige huizen waarin eind negentiende eeuw maar liefst negen gezinnen woonden. De huur bedroeg ƒ 1,25 (€ 0,60) per week, voor welk bedrag men wel brandgevaar en stank, maar vrijwel geen zonlicht en water, laat staan een ‘privaat‘ had. De nummers 40 en 42 hadden een gedeelde opgang. De panden werden op 17 april 1928 onbewoonbaar verklaard, waarna 38 werd gesloopt in december 1951, 40 en 42 gesloopt in januari 1947.
Nieuwe Hoefijzer(s)gang / Koestraat 40 – Jacob de Leeuwe
Op nummer 40 woonde het gezin van muzikant Jacob de Leeuwe (Amsterdam, 16 september 1843-Rotterdam, 16 augustus 1938). Hij was op 17 februari 1869 te Utrecht getrouwd met Rebecca Jacobsen (Amsterdam, 25 augustus 1837 – Utrecht, 20 augustus 1886). Zij kregen de kinderen Levie (11 juli 1875), Izaak (18 juni 1876) en Rachel (16 maart 1878). Jacobs tweede huwelijk werd gesloten in Utrecht op 5 oktober 1887 met Mietje Hilversum (Amersfoort, 20 december 1859 – Leiderdorp, 24 mei 1940). Met haar kreeg hij Klaartje (Amsterdam, 26 augustus 1888 – Auschwitz, 29 oktober 1942) en Abraham (Rotterdam, 27 juni 1891 – Rotterdam, 7 april 1955). Klaartje trouwde in 1917 in Rotterdam met Salomon van Beseme (Den Bosch, 13 juni 1884 – Auschwitz, 19 oktober 1942). Zij kregen Abraham (Rotterdam, 10 november 1920 – Auschwitz, 30 september 1942) en Mietje (Rotterdam, 8 november 1910 – Auschwitz, 19 oktober 1942). Mietje trouwde met zilver- en goudsmid Moritz Max Brandeis (Den Haag, 24 mei 1892 – Blechhammer, 7 november 1944). Hun kinderen Bernard en Elisabeth kwamen ook om in de oorlog.
Nieuwe Hoefijzer(s)gang / Koestraat 40 – Israël Waterman
Een andere bewoner van nummer 40 was Israël Waterman (Amsterdam, 7 december 1877 – Gilze Rijen, 29 november 1945), die in 1877 had gewoond in de Liefdesgang 86, in 1885 in de Liefdesgang 94 en in 1890 in de Koehoudersgang (alle in de Valkenburgerstraat). Hij was lederwarenkoopman. Hij trouwde in Monnickendam op 9 augustus 1901 met Maretje de Ruijg (Monnickendam, 18 maart 1879 – Amsterdam, 18 augustus 1951). Hun kinderen waren: Elisabeth, Theunis, Johannes, Rebecca en Saartje.
Nieuwe Hoefijzer(s)gang / Koestraat 42 – gesloopt
Dit pand werd in januari 1947 gesloopt.
Nieuwe Hoefijzer(s)gang / Koestraat 42-1 – Juda Wertheim
Van maart 1927 tot september 1927 woonde hier het gezin van Juda Wertheim (1884). Vermoedelijk gaat het hier om venter Juda Wertheim (Amsterdam, – Amsterdam, ). Juda was gehuwd met Betje van Gelderen (Leiden, – Auschwitz, ). In het begin van de bezetting woonden zij op de Zwanenburgerstraat 53hs.
bron:
Stadsarchief Amsterdam, Overgenomen delen Jacob de Leeuwe: OGDA00098000078.
Koestraat 42hs, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 186.
Juda Wertheim, Stadsarchief Amsterdam, Marktkaarten, archiefnummer 30187, inventarisnummer 23.
Met dank aan Frans Duivis (email 24 oktober 2025).
illustratie:
Juda Wertheim, Stadsarchief Amsterdam, Marktkaarten, archiefnummer 30187, inventarisnummer 23.
gepubliceerd:
24 oktober 2025
laatst bijgewerkt:
25 oktober 2025