Peter Metzelaar werd als Ralph Alex Peter Metzelaar op 26 oktober 1935 in Amsterdam geboren. Hij was een zoon van Elli Rübner (Bielitz, ) en confectiefabrikant Simon Metzelaar (Amsterdam, – Auschwitz, ). In het begin van de bezetting woonde het gezin op de Uiterwaardenstraat 228-1 en vanaf augustus 1941 op de Zuider Amstellaan 119.
Peter was zeven jaar oud toen de razzia’s in de Rivierenbuurt werden geïntensiveerd. Hij heeft dat zijn hele leven herinnerd, de nazi-soldaten die door de straat paradeerden, de vrachtauto’s die ’s avonds laat de buurt inreden, de soldaten die aan de deuren bonsden en schreeuwen ‘Alle Juden raus’. De volgende dag bleken dan veel van zijn vrienden verdwenen te zijn.
Ook de vader en grootouders van Peter werden gearresteerd. De mededeling van zijn moeder dat ook vader gearresteerd was en ‘weg was’ was zwaar voor Peter. Vader Simon hield van vissen, maar dat was verboden voor Joden. Op zekere dag was hij aan het vissen in een roeiboot en werd gearresteerd. Het was het laatste wat ze van Simon vernamen.
Peter en zijn moeder Elli waren niet veilig meer en Elli nam contact op met de ondergrondse. Er werd voor Peter en Elli een onderduikplaats geregeld op een kleine boerderij bij het echtpaar Klaas Post (1892 – 1981) en Roelfina Thoma (1892 – 1972) aan de Veneburen in Makkinga in Friesland.
Het was in de herinnering van Peter een aardig echtpaar. Peter kon de boer helpen wanneer het schemerig was, ze waren bang dat hij overdag gezien zou kunnen worden door anderen. Maar ook de boerderijen in Friesland werden door de nazi’s doorzocht. Om dan in huis te blijven was te gevaarlijk dus Peter en Klaas bouwden een schuilplek in een nabij bos. Wanneer de nazi’s kwamen zoeken konden zijn moeder en Peter zich daar verstoppen.
Er werden steeds meer en steeds vaker boerderijen onderzocht en het werd te gevaarlijk. De ondergrondse vond een nieuwe onderduikplaats in een appartement in Den Haag. Het appartement was van twee vrouwen en zij wilden Peter en Elli een veilige plaats geven. Het warme nest bij Klaas en Roelfina vonden ze niet in Den Haag. Er moest betaald worden voor de onderduik er werd niet met Elli en Peter gesproken. Na een maand of twee stelde moeder voor dat Peter naar school zou gaan. Er waren valse papieren voor hem en onder de naam Peter Pelt werd hij ingeschreven op de Van Hoogstratenschool in Den Haag – Bezuidenhout, een MULO. Op school was Peter altijd bang dat men zou merken dat hij Joods was. Hij voelde zich er nooit op zijn gemak.
Na ongeveer acht maanden, in 1944, merkte Elli dat de vrouwen haar en Peter bij de Duitse autoriteiten wilden aangeven. De vrouwen waren bang geworden en wilden niet opgepakt worden met onderduikers. Elli maakte een Rode Kruis-uniform voor haarzelf, en verkleed in dat uniform ontsnapten Peter en Elli in het midden van een nacht. Het was winter en er lag sneeuw en ze gingen naar de weg van Den Haag naar Amsterdam. Alleen nazi’s mochten die weg gebruiken. Ze gingen liftend met een nazi-truck naar Amsterdam. Moeder vertelde de nazi’s, ze sprak vloeiend Duits omdat ze in Oostenrijk was geboren, dat Peter een wees was geworden door Britse bombardement op Den Haag en dat ze hem naar een weeshuis ging brengen in Amsterdam. De ondergrondse had al voor Peter en Elli uit Den Haag vertrokken een kleine kamer geregeld.
Peter en zijn moeder verkregen valse papieren en bleven in Amsterdam. Peter werd nog een keer opgepakt door een nazi. Op 25 november 1944 werd de meisjesschool op de Euterpestraat 85 gebombardeerd. De meisjesschool was het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst in Amsterdam. In de puinhopen gingen buurtbewoners naar hout zoeken, brandstof was inmiddels schaars. Ook Peter. Dit was niet toegestaan en een van de nazi-officieren kreeg Peter te pakken en gaf hem tien seconden om weg te komen. Dat lukte Peter, zo mager en verzwakt als hij inmiddels was.
Op 5 mei 1945 volgde de bevrijding. Van de familie hadden alleen Peter, zijn moeder en tante de oorlog overleefd. Moeder hertrouwde in 1948. In 1949 emigreerden ze naar de Verenigde Staten. Ze kwamen aan in New York. Peter ging er naar school en sprak nog geen woord Engels. Na een maand of acht verhuisde het gezin naar de omgeving van Los Angeles. Hij had in de Verenigde Staten een lange carrière als radiologie technoloog en verhuisde in 1997 naar Seattle.
We moeten bewust zijn van propaganda. De propaganda die elke dag onze kant op komt. Zie het nieuws, evalueer en onderzoek het. Geloof niet wat anderen zo maar zeggen.
Peter Metzelaar
bron:
Ralph Alex Peter Metzelaar, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130341397 (Ralph A P METZELAAR).
Simon Metzelaar, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 550.
Peter Metzelaar, Amsterdam, Holland 1935, https://www.holocaustcenterseattle.org/images/survivor-voices/Passports/PeterM_Booklet.pdf (geraadpleegd 4 oktober 2025).
Roelfina Thoma, www.oorlogsbronnen.nl, https://www.oorlogsbronnen.nl/tijdlijn/84b8977f-3331-4b5c-aba3-41fae22ab3da (geraadpleegd 5 oktober 2025).
Peter Metzelaar, youtube, https://www.youtube.com/watch?v=XMDHF–8Oyw (geraadpleegd 5 oktober 2025).
gepubliceerd:
5 oktober 2025
laatst bijgewerkt:
5 oktober 2025