Centraal Blad voor Israëlieten in Nederland, 4 mei 1928
Onder buitengewone belangstelling had Zondagmiddag j.l. (30 april 1928 – red) de plechtige opening plaats van het eerste tehuis der Stichting ,,Beth Schalom” aan de PIantage Middenlaan 48. Tot de talrijke aanwezige behoorden o.a. wethouder Abrahams, Rabbijn Sarlouis, dr. L. Herzberger, dr. Premsela, de heeren Ed. Gerzon, N. Davids Bzn., H. M. Roosevelt, H. Spangenthal, Jacques Rubens, J. M. Vas Dias, A. J. Mendes da Costa, verder de eigenaar van het huis de Heer D. Siem en architect H. van Baak. In de ruime frissche eetzaal had de openingsplechtigheid plaats. De voorzitter dr. N. H. Cohen, begroette in zijn openingsrede de talrijke aanwezigen, in het bijzonder wethouder Abrahams en Rabbijn Sarlouis.
Cohen ging in het kort de geschiedenis der Vereniging na. In den Joodschen Vrouwenraad werd reeds lang de behoefte gevoeld aan een tehuis voor dames uit den middenstand. Door de daarvoor ingestelde tehuiscommissie werd een bedrag bijeengebracht van plusminus ƒ 18.000, dat natuurlijk lang niet voldoende bleek te zijn. Door Cohens connectie met de Loge Bene Berith mocht het na veel besprekingen gelukken tot een resultaat te komen. Het vereischte geld kwam door middel van een geldleening bijeen. Besloten werd een tehuis te stichten voor circa 40 mannen en vrouwen, op streng ritueelen grondslag. Na veel gezoek vond men dit huis – mits na ingrijpende verbouwing – voor het doel geschikt. Op 1 Mei hopen we onze deuren voor onze gasten open te zetten en kunnen wij ze een mooi, gezellig, comfortabel ingericht huis aanbieden, waar ze rust kunnen vinden na een vermoeiden dag of na een werkzaam leven. Veel dank is Cohen verschuldigd, vooral aan den Joodschen Vrouwenraad en den Bene Berith Loge, die Cohen. figuurlijk den vader en moeder van het Tehuis noemt. Verder huldigt Cohen zijn medeleden in het bestuur, die al het mogelijke gedaan hebben om tot het gestelde doel te komen. Bijzondere hulde brengt hij aan den heer Siem voor de coulante wijze, waarop hij met het bestuur onderhandeld heeft. Ook den architect, de heer van Baak brengt hij lof voor het groote succes, dat hij van zijn werk heeft. Velen hebben van hun dankbaarheid blijk gegeven door het geven van fraaie, kostbare geschenken, terwijl anderen door toetreding tot de vereniging van hun sympathie blijk gaven.
Hartelijk dank brengt Cohen vervolgens aan de vele instellingen, ambtenaren en particulieren, die door hun zeer gewaardeerde adviezen de vereniging ten zeerste verplicht hebben. De fa. Gerzon, de Bijenkorf en nog tal van andere firma’s toonden door een belangrijke reductie op de geleverde goederen het werk der vereniging op prijs te stellen. Cohen besloot zijn luid toegejuichte rede, met den wensch, dat dit huis, onder leiding van de directrice zuster E. Vas Dias, een waar Beth Schalom moge blijken te zijn en verklaarde het huis vervolgens voor geopend.
Wethouder Abrahams kwam vervolgens namens het Gemeentebestuur van Amsterdam zijn gelukwenschen aanbieden. Met belangstelling hebben B. en W. het werk dezer vereniging gadegeslagen, omdat zij de oude zegswijze: voor den ouderdom moet je opstaan, tot de hare gemaakt heeft. Het verheugt het gemeentebestuur, dat het particulier initiatief dit mooie werk wist tot stand te brengen. Daarvoor is buitengewone werkkracht en energie noodig en Abrahams wil daarom gaarne hulde brengen voor wat hier bereikt is. Dank zij de samenwerking van den Joodschen Vrouwenraad en B. B. Loge is dit resultaat verkregen. Het verheugt hem ten zeerste, dat het plan der vereniging niet is het bij dit eene huis te laten, maar dat zij later in verschillende plaatsen nog meerdere hoopt te stichten en zoo mogelijk ook een tehuis voor invalide Joodsche middenstanders. Hij hoopt dat het bestuur van zijn werk veel voldoening moge smaken, dat de gasten in dit tehuis rust en kalmte zullen vinden, dat dit Beth Schalom geen ijdele klank moge zijn. (applaus.)
Rabbijn Sarlouis biedt vervolgens in opdracht van den Opperrabbijn zijn gelukwenschen aan. Hij deelt mede, dat het Rabbinaat oorspronkelijk niet van plan was, zich bij de opening te doen vertegenwoordigen, omdat in dezen tijd van nationale treur geen feestelijkheden mogen plaats hebben. Na de uiteenzetting evenwel van dr. van der Laan, die verklaarde, dat verschillende omstandigheden ertoe meegewerkt hebben, heden de opening te vieren, was ‘het Rabbinaat van meening zich niet onbetuigd te mogen laten. Hij biedt daarom gaarne namens het Rabbinaat zijn hartelijke gelukwenschen aan, met wat hier bereikt is. Sarlouis zou het woord Schalom willen weergeven met het positieve harmonie. Hier wordt geopend een huis van harmonie, waar men zijn Jodendom met zijn buitengewone bekoring ten volle kan uitleven, waag men de welverdiende rust kan vinden. In dit huis van vrede en harmonie wil ook hij zijn harmonische klank in de accoorden doen hooren. Sarlouis hoopt, dat dit huis onder de leiding van mej. Vas Dias een lang leven moge beschoren zijn en dat de vereniging haar werk zal kunnen voortzetten in het belang van het Joodsch sociaal leven. Vervolgens komt mevr. L. Jacobson— Van Dien als vice-presidente van den Joodschen Vrouwenraad haar gelukwenschen aanbieden. Zij verheugt zich met het bereikte resultaat, omdat heden een der lievelingswenschen van den Joodschen Vrouwenraad in vervulling gegaan is. Dr. L. Herzberger, voorzitter van de Bene Berith Loge „Hillel”, zegt, dat het niet de gewoonte der Loge is haar werk in het openbaar naar voren te brengen. Voor dit geval meent hij van de traditie te moeten afwijken, omdat door de stichting van dit tehuis den hoogsten trap van Joodsche naastenliefde vervuld is. De lamp aan den ingang door de Loge geschonken moge het symbool zijn van het licht, dat zoowel naar buiten als naar binnen straalt.
Herzberger besluit zijn hartelijke rede, met tal van citaten, waar van vrede gesproken wordt, en hoopt dat op dit huis zegen moge rusten. Tal van sprekers en spreeksters voerden hierna nog het woord. Mevr. van Rijk huldigt – bij afwezigheid van den heer Lion Gerzon – den voorzitter, voor de uitnemende, bescheiden wijze, waarop hij de vereniging leidt. De schitterende inrichting van de leeszaal is een geschenk van den voorzitter. Zij hoopt, dat dr. Cohen nog tal van jaren op dezelfde eminente wijze de vereniging van zijn groote werkkracht moge doen profiteeren.
De heer D. Siem dankte vervolgens mede namens den heer H. van Baak voor de prettige wijze, waarop de handelingen gevoerd zijn. Als blijkt van erkentelijkheid biedt hij, mede namens den architect, een fraaie geëtst eternieten gedenkplaat aan, die door zijn fraaie uitvoering aller bewondering en waardeering wekte. De heer Louis Snapper, biedt namens de Joodsche Invalide en haar directeur, den heer I. Gans – die momenteel buiten het land vertoeft – zijn beste gelukwenschen. Onder het aanbieden van een fraaie bloemenmand uit Snapper de beste wenschen. Namens de beide Kerkeraden voerde tenslotte nog het woord de heeren N. Davids Bzn. en J. M. Vas Dias, die beide sympathieke woorden richtten tot het bestuur voor het verkregen resultaat.
Namens de Permanente Commissie voerde nog het woord de heer Jac. Rubens, terwijl de nieuwbenoemde directrice hoopte, dit huis tot een waar Beth Schalom te mogen maken. Hierna was het officiële gedeelte afgeloopen. Nadat eenige ververschingen waren rondgediend bestond gelegenheid het nieuwe gebouw te bezichtigen, waarvan een druk gebruik gemaakt werd.
Dr. A. van der Laan was zoo vriendelijk ons rond te leiden, waar voor wij hem hier nogmaals hartelijk dank brengen. In den souterrain bevinden zich de keuken, bijkeuken, provisiekamers, alles zeer hygiënisch ingericht, verder linnenkamer, kamers voor het personeel en de machinekamer, voor de warmwatervoorziening en centrale verwarming. Verder is er nog een zogenaamde Kelvinator koelcel van 1 m3 inhoud, zoodat men steeds ijs voorradig heeft. Als bijzonderheid zij vermeld, dat het gebouw door een aparte pompinrichting onder alle omstandigheden van warm water voorzien kan worden. Vervolgens kwamen wij op de belétage. Een breede marmeren trap geeft toegang tot een mooie, lichte hal. Op deze afdeeling bevinden zich de ruime eetzaal, met een kleinere voor intieme diners etc., het kam toor, de gezellige leeszaal, vestiaire, rooksalon en tenslotte de groote conversatiezaal, die buitengewoon fraai en met smaak ingericht is en een schitterend mooi uitzicht biedt. De prachtige meubels, behang en verlichting maken deze zaal tot een schitterend geheel, dat aller bewondering afdwingt. Op de drie etages bevinden zich vervolgens de verschillende kamers. Op de 1e etage trekt de mooie lichthal zeer de aandacht. Het dak wordt gevormd door een lantaarn, met in het midden een mogein dowied (Davidsster – red). Het trappenhuis bestaat uit mooie breede trappen, allen met heerlijk zachte lopers belegd. Op elke etage bevinden zich behalve de kamers voor de gasten, één óf meer badkamers, een zogenoemde dienkeuken en een personeelskamer. We waren in de gelegenheid eenige kamers te bezichtigen en kunnen niets dan lof hebben – oor de prachtige, maar bovenal practische inrichting.
In elke kamer bevinden zich twee afgesloten kasten, waarvan een de kleerenkast is, terwijl de andere de waschtafel verbergt. Opklapbare divanbedden worden over dag door een fraaie houten betimmering voor het oog verborgen, zoodat iedere kamer, tegelijk een mooie zit- on slaapkamer vormt. Ook de badkamers zijn uiterst zindelijk en practisch ingericht. Behalve voor het personeel telt het gebouw 43 kamers, welke thans allen verhuurd zijn. Tenslotte zij vermeldt, dat het geheele gebouw overal electrisch verlicht, er centrale verwarming door het geheele huis is, een personenlift aanwezig is, en dat alle kamers naast huistelefoon ook verbonden zijn met de stadstelefoon. Het gebouw als geheel maakt een uitstekenden indruk, men wist een geheel tot stand te brengen, dat een sieraad voor het Amsterdamsch Jodendom genoemd kan worden. We besluiten dit verslag met ons aan te sluiten bij den meer geuiten wensch, dat dit huis inderdaad een Beth Schalom moge worden.
Hier volgen eenige bijzonderheden in verband met den bouw van het „Joodsche Tehuis”. Het huis is het eigendom van den heer D. Siem te ’s-Hage, van wien de Directie alle mogelijke medewerking mocht ondervinden, geleid als hij is door zijne ingenomenheid met de bestemming die het gebouw, heeft gekregen. Architect is de heer H. v. d. Baak te ’s-Hage, de uitvoering van het werk berustte in handen van de bekende aannemers, de H.H. Lüder en De Bruin, die een knap stuk werk hebben geleverd. De hier gepubliceerde foto geeft wel een indruk van het opgeleverde bouwwerk. De gewapend beton-arbeid is uitgevoerd door de Betonijzerbouw ,,de Amstel”, Omval 79, Amsterdam, Dir. de heer W. J. Schuitemaker, welke firma indertijd ook de betonbouw verrichtte aan het Portugees Israëlitisch. Ziekenhuis. De houtgraniet- en steengranietwerken zijn producten van de N. Y. „De Granietzuil”, Bloemgracht 112-116 alhier, de liften zijn geleverd door de firma J. C. van Straaten, Prinsegracht 184-184a, te Den Haag. Het smeedwerk, uit den aard der zaak een nogal veel omvattende arbeid werd door de firma B. T. H. de Bruin gedaan. Deze heeft hare werkplaatsen aan de Kanaalstraat 131 alhier. De sanitaire artikelen, en die zijn in een huis als dit, zoovele eigen appartementen bevattend, van veel beteekenis,, zijn geleverd door de firma Robert Kalff & Co., Noordeinde 160, den Haag. De Centrale verwarming is geplaatst door de N. V. Maatschappij voor Centrale Verwarming v/h Wolter & Dros te Amersfoort. De koud- en warmwatervoorziening, sanitaire voorziening, alles is op lofwaardige wijze tot stand gebracht. De uitvoering van de electriciteitswerken, waaronder ook begrepen de nummerborden, de schellen-installatie, berustte o.m. bij de firma M. Moolhuijsen, werktuigkundige, Javastraat 48 alhier, welke firma alle installaties verricht op het gebied van Centrale Verwarming, warmwater en heete lucht, licht, kracht, telefoons, baden en geysers. Het leggen der parketvloeren deed de firma Fred. Meijer, Van Baerlestraat 160, hier ter stede. Reeds vele instellingen van naam zijn door de firma Fred. Meijer ingericht en de goede reputatie die hij in dit opzicht geniet, is dan ook oorzaak dat men hem de levering van dit werk gunde. Het linoleum dat evenals de parketvloer een integreerend deel van een gebouw als dit uitmaakt, is geleverd door de alom bekende fabriek te Krommenie. Het stucadoorwerk is uitgevoerd door de firma Gebr. J. en C. G. v. d. Maas, Overtoom 401, hier ter stede en is in verband met de uitgestrektheid van de complexen, een werk van omvang geworden. Zoo ook het vele schilderwerk, het ruitenwerk, alles keurig uitgevoerd door de firma J. T. Kroes Jr., Insulindeweg 4 te Amsterdam en de Bockstr. 71, te Den Haag.
De mastiek-dakbedekking voerde de firma Rijnsoever, N. Heerengracht 9, op de van haar bekende accurate wijze uit. Het tafelzilver en het porcelein is bettrokken van de firma R. F. Kasper, Keizersgracht 135 en past zich in uitvoering en kwaliteit aan bij al het zoo keurig uitgevoerde. Vermelden we dan nog een zaak van interne aard, dat nl. de koelkasten merk „Kelvinator” geleverd zijn door de N. V. Handel Mij. „Chadevil”, Vijzelstraat 64 alhier, welke firma zich bijzonder toelegt op de levering van koelinrichtingen voor de huishouding, gestichten, ziekenhuizen, handel en industrie en wier chow-room (spelling van 1928 – red) der moeite van het bezoeken door de moderne huisvrouw ten volle aan te bevelen is.
Indien we dan de vermelding van de vele werkzaamheden besluiten, dan rest ons nog te wijzen op het werk, door de firma Jos. Asscher, N. Heerengracht 93 volbracht. De lambriseeringen, betimmeringen, de meubileering van de eetzaal, de betimmering en bespanningen in de conversatie- en eetzaal vormde een arbeid, die met veel zorg en smaak is verricht. Tot het zeer gezellige aspect dat het gebouw levert, heeft de verzorging van het interieur zeker alles bijgedragen en is al weder het bewijs geleverd van de „leisitungsfahigkeit” van de firma Jos. Asscher.
Het mag geconstateerd dat, elke leverancier, ieder firma die heeft medegewerkt aan de totstandkoming van dit gebouw, met hare wijze van werken lauweren heeft geoogst. Heel de bouw getuigt van een uitstekende samenwerking tusschen de vele takken van arbeid onderling en het resultaat van den arbeid mag den leverancier zoowel als den arbeider de satisfactie geven van de groote tevredenheid van de opdrachtgeefster en de bewondering van het publiek.
bron:
“Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1928/05/04 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000579061:mpeg21:p00001
illustraties:
“Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1928/05/04 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 05-02-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000579061:mpeg21:p00001
gepubliceerd:
5 februari 2021
laatst bijgewerkt:
5 februari 2021