Het antisemitische blaadje De Misthoorn, dat zich profileerde als een “onafhankelijk en onpolitiek orgaan tot wering van de joodschen invloed” en in feite een van de meest haatvolle antisemitische krantjes was in de oorlog, had de gewoonte om van tijd tot tijd een Joodse inwoner van de stad “aan te pakken”, te “bashen”, zou je het nu noemen…
Dat waren vaak mensen die enerzijds hun sporen verdiend hadden en anderzijds zich moeilijk verdedigen konden tegen de haatvolle propaganda.
Een van die mensen die dit overkwam was Eddy Ray, die voor de oorlog een dansschool had op het Frederiksplein 10. Hij werd beledigd, belachelijk gemaakt en hij kon zich niet verdedigen. Wat schreef De Misthoorn over hem op 25 oktober 1941?
De carrière van een jood. Van danseur tot overhemdenreparateur.
Onder deze titel werd een stuk geplaatst over Eddy Ray. Eddy Ray was een hardwerkende eigenaar van een dansschool en genoot een zekere bekendheid in Amsterdam. Het artikel op deze site uit De Misthoorn herhalen is geen verrijking, maar wel een aantal quotes uit het artikel over zaken die Ray werden nagedragen:
“Een merkwaardige parasiet in Amsterdam, die niet alleen zelf den arbeid verafschuwt, maar bovendien nog ariërs voor zich laat werken, is de jood Ray, zich noemende Eddy Ray.”
en
“Na rijpe overwegingen vond hij eindelijk een baantje, waarbij zijn broek in de vouw kon blijven. Eddy werd danseur. ’t Jonge, dat was nog eens een vondst. Den heelen dag „tiré a quatre épingles” rondloopen; z’n „ghatze” ingevet en gepolitoerd als een biljartbal; z’n aangelaat zwaar bepoederd; het was te mooi om waar te lijken. Toch werd zijn plan werkelijkheid. Eddy stichtte een dansinstituut aan de Damstraat, waarmee hij later naar het Frederiksplein verhuisde.”
en
“Er kwam echter een kink in den kabel. De joodsche dansinstituten werden verboden. Daar stond meneer Eddy zijn toestand was nog in ander opzicht onaangenaam, omdat hij van zijn vrouw — een arische — was gescheiden en opnieuw getrouwd was met een Engelsche. Toen bedacht hij een ander middel om zonder werken in zijn onderhoud te kunnen voorzien.”
en
“Met groote letters liet hij op de ruit schilderen: „Chemiso”, repareeren van overhemden enz.” — natuurlijk zonder toevoeging van zijn eigen naam.”
En zo gaat het artikel door. Een week later verscheen er zelf een aanvulling. Maar wie was Eddy Ray en waarom richtte De Misthoorn zich op hem?
Eliazer de Raay
Eddy Ray was het alias van Eliazer de Raaij en hij heeft in het pand op het Frederiksplein tot 6 januari 1936 gewoond. Hij had een dansschool en deze werd gedreven door twee neven, beide met de naam Eliazar de Raaij.
Eddy werd op 12 augustus 1905 in Amsterdam geboren als zoon van diamantwerker Jacob de Raaij (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Regina Deen (Hoorn, – Auschwitz, ). Hij huwde twee keer, de eerste keer in 1927 met Sophia Elisabeth Schotvanger (Amsterdam, 23 maart 1903 – Amsterdam, 9 april 1989), danslerares, en werkend onder de naam Iris Ray. 
Uit dat huwelijk werd op 3 februari 1929 zoon Jacob Ray geboren. Sophia en Jacob Ray overleefden de oorlog. Het huwelijk werd op 2 december 1931 ontbonden.
Daarna huwde Eddy op 21 december 1933 met Elisabeth van Kleef (Amsterdam, 21 april 1912), danslerares, en zij verhuisde in 1934 naar Nederlands-Indië waar, kennelijk zonder kennis van Eddy, zijn tweede zoon op 11 februari 1935 geboren werd. Dit huwelijk werd in december 1941 ontbonden.
Goed bekend
Eddy stond zeer goed bekend als dansleraar. Zo zeer zelfs dat Wies Mekern in het Bataviaasch Nieuwsblad van 19 september 1931 zichzelf aanprees als ex-leerling van Eddy Ray en alle moderne dansen kon aanleren op de Djamboelaan 10 in Batavia. Verder trad Eddy veelvuldig op, tot bij ensembles in theater Carré aan toe.
Adressen
Eddy heeft veel woonadressen in Amsterdam gehad, te weten:
2e Jan Steenstraat 67, tot 27 augustus 1927 was de dansclub op de Sarphatistraat 13,
28 december 1927 Westeinde 13 – adres van de dansclub vanaf 27 augustus 1927 tot 3 augustus 1931,
23 april 1931 Achtergracht 27,
10 september 1931 Frederiksplein 10 – dansinstituut vanaf 3 augustus 1931. Laatste advertentie op 18 december 1935.
6 januari 1937 Vijzelstraat 33,
9 februari 1937 Transvaalstraat 82 (bij zijn vader),
20 februari 1937 Sarphatistraat 2b,
29 april 1937 Thorbeckeplein 4,
14 juli 1937 – onleesbaar
17 juli 1937 Keizersgracht 639,
29 juli 1937 Nic. Witsenstraat 1,
13 september 1937 Nic. Witsenstraat 3,
25 november 1937 Amstelstraat 11,
26 september 1937 Kerkstraat 224,
16 mei 1938 Nic. Witsenstraat 3,
3 juni 1938 Galerij 2 – danslessen op Amstelstraat 9-11,
28 december 1938 2e Jan Steenstraat 77,
7 januari 1939 Amsteldijk 16,
9 mei 1939 Hobbemastraat 15,
Ten tijde van de oorlog woonde Eliazer op de Amsteldijk 16hs.
Wanneer de data van de woonadressen worden bekeken lijkt het alsof Eliazar vanaf eind 1936 in een moeilijke periode in zijn leven kwam. Hij ging van hot naar her door de stad, om op die adressen enkele dagen tot enkele maanden te wonen. Elisabeth, zijn tweede vrouw, was in de periode ervoor naar Indië vertrokken.
De Misthoorn
Dat een krant als De Misthoorn in Nederland vanaf 1937 bestaan heeft is schandalig. Dat deze krant in haar propaganda niets schuwde om het antisemitisme te verspreiden en daarin leek op Der Sturmer uit Nazi-Duitsland is niet terug te vinden in de geschiedenisboeken. Wel is positief dat de redactie in aanraking kwam met justitie en zelfs veroordeeld werd vanwege de antisemitische artikelen.
Waarom De Misthoorn zich op Eddy richtte? Eddy was bekend, werkte hard om zijn instituut tot een succes te maken, wat ook lukte. Het lijkt erop dat de eenzaamheid die hij ervoer toen zijn tweede vrouw naar Indië was vertrokken hem zwaar viel en hem tot een slachtoffer maakte. Echter, Eddy heeft niets geweten van de vuilspuiterij, want het meest bijzondere van dit artikel in De Misthoorn is wel dat het drieënhalve week nadat Eddy vermoord was in Auschwitz verscheen.
verder
De directeur van De Misthoorn werd door de Haagse rechtbank begin mei 1940 veroordeeld tot twee maanden gevangenisstraf wegens een antisemitisch artikel in zijn krant.
De Misthoorn kwam tussen februari 1937 en september 1942 uit. Het wordt gezien als de meest virulente antisemitische scheldperiodiek die ooit in Nederland verschenen is. De Misthoorn trachtte het Duitse antisemitische blad Der Sturmer te imiteren. Naast Joden waren vrijmetselaars een doelwit. De oplage van het blaadje in de zomer van 1940 was 20.000 stuks. De Misthoorn zag de NSB als burgerlijk en corrupt en ging dus nog verder in haar haatzaaien.
Sophia Schotvanger tijdens de oorlog
Sophia Schotvanger, de eerst echtgenoot van Eddy, woonde tijdens de oorlog nog steeds in dezelfde buurt, op Westeinde 9hs. In januari 1943 deed ze op Bureau Stadhouderskade aangifte van de ontvreemding van haar bontmantel.
bron:
De Misthoorn, onafhankelijk en onpolitiek orgaan tot wering van den joodsche invloed, 25 okt 1941
stadsarchief Amsterdam, woningkaart Frederiksplein 10 en 10bovenhuis
stadsarchief Amsterdam, Eliazer de Raaij, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 659
www.joodsmonument.nl. lemma Eliazer de Raaij
De Tijd, 23 dec 1933, Burgelijke Stand, gehuwden
Nieuws van den dag voor Nederlands Indie, 16 feb 1935, familiebericht
De Telegraaf, 18 dec 1935, danslessen Frederiksplein 10
ibidem, 18 okt 1937, danslessen Amstelstraat 9-11
Haarlems Dagblad, 25 nov 1941, Chemiso, personeelsadvertentie
Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 9 mei 1940, directeur van de misthoorn veroordeeld
www.wikipedia.nl, lemma De Misthoorn
Stadsarchief Amsterdam, bontmantel, Politierapporten ’40-’45, archiefnummer 5225, inventarisnummer 6910
Stadsarchief Amsterdam, persoonskaart Sophia Elisabeth Schotvanger, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1794
“Advertentie Iris Ray”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1932/09/12 00:00:00, p. 16. Geraadpleegd op Delpher op 20-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010663527:mpeg21:p016
“Advertentie Eddy Ray”. “De Telegraaf”. Amsterdam, 1931/10/20 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 20-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110569300:mpeg21:p003
illustratie:
Nieuws van den dag voor Nederlands Indie, 16 feb 1935, familiebericht
Stadsarchief Amsterdam, bontmantel, Politierapporten ’40-’45, archiefnummer 5225, inventarisnummer 6910
“Advertentie Iris Ray”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1932/09/12 00:00:00, p. 16. Geraadpleegd op Delpher op 20-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010663527:mpeg21:p016
“Advertentie Eddy Ray”. “De Telegraaf”. Amsterdam, 1931/10/20 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 20-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110569300:mpeg21:p003
Laatste aanpassing:
20 september 2020