Op woensdagochtend 12 februari 1941 werd een deel van de stad afgezet en de bezetter wilde daar een getto creëren. Er waren gedurende de oorlog vier gebieden die als Joodse Wijk fungeerden (de Transvaalbuurt, de Rivierenbuurt, de Jodenhoek en Asterdorp) maar er is maar één gebied geweest dat daadwerkelijk afgezet werd.
Het afzetten van deze wijk was een poging van de bezetter om de Joden bij elkaar te krijgen en werd opgezet na de door de NSB uitgelokte onlusten in de binnenstad van 11 februari waarbij WA-man Hendrik Koot (1898 – 1941) eerst bewusteloos werd geslagen en overleed in het Binnengasthuis op 14 februari 1941.
De wijk werd afgezet door de bruggen op te halen, prikkeldraad te plaatsen en grote borden te plaatsen met “Judenviertel / Joodsche Wijk”. In dit gebied woonden rond 1900 de meeste Amsterdamse Joden, maar door de na rond 1910 ingezette renovatie van deze buurt, samen met de betere sociaaleconomische positie, was de Joodse bevolking over de stad uitgezwermd en het gebied was te klein om ze allen terug te brengen. Daarnaast woonden hier circa 6000 niet-Joodse Amsterdammers en zij wilden naar hun huis kunnen, de wijk weer in en uit kunnen, en hun visite blijven ontvangen. Het werd een project dat tot mislukken was gedoemd en na een paar dagen werd onder druk van het stadsbestuur de bruggen neergelaten en het prikkeldraad verwijderd. De houten borden bleven staan, alsmede het idee om de Joden zoveel mogelijk in één gebied te concentreren. Dat laatste was onder meer zichtbaar door de verplichte verhuizingen, zowel binnen de stad als vanuit de plaatsen buiten de stad. Zo moesten alle Joden uit Zaandam op 14 januari 1942 verplicht naar de stad verhuizen – ze mochten alleen handbagage meenemen. Het idee dat vanaf 12 februari 1941 tot aan het einde van de oorlog dit deel van de stad afgezet was klopt dus niet.
bron:
www.pudv.nl, lemma ‘open getto Amsterdam’ (geraadpleegd 1 juli 2017),
http://www.meeroverdeholocaust.nl/paviljoen/vervolging/isoleren (geraadpleegd 17 augustus 2017),
Jacques Presser, Ondergang, de Vervolging en Verdelging van het Nederlandse Jodendom 1940 – 1945 (Den Haag 1985) 81
illustratie:
kaart bewerkt voor deze website © joodsamsterdam
foto Halvemaansbrug Fotograaf onbekend, collectie NIOD, Amsterdam
laatst bijgewerkt:
26 september 2019