De Koninklijke Drukinktfabriek Van Son was vanaf 1921 gevestigd aan de Kleine Drift 21 in Hilversum. Deze fabriek sloot eind 2021 haar deuren. Het bedrijf zelf werd in 1872 in Deventer opgericht door Philip van Son (Deventer, 4 december 1850 – Amsterdam, 4 mei 1936). Hij was een vindingrijk man met tal van innovatieve ideeën. Deze ideeën vormden de basis voor deze succesvolle onderneming. Philip huwde in 1883 met Sara van Gelder (Amsterdam, 28 januari 1862 – Amsterdam, 19 januari 1919) en kreeg met haar vijf kinderen.
In 1918 werd Philips zoon Maurits van Son (Deventer, 19 april 1890 – Hilversum, 28 december 1945) directeur van de onderneming en de zaak verhuisde van Deventer naar Hilversum. Maurits was in 1917 gehuwd met Reina Caroline Fortuin (1894-1967). Tijdens de bezetting wisten ze naar Engeland te ontkomen en overleefden zo de oorlog. Al voor de oorlog had Maurits verschillende bestuursfuncties bij Joodse instellingen en verenigingen en was de oprichter en voorzitter van de Nederlandse Marrano Vereniging.
Na de verhuizing naar Hilversum werd er een fabriek gebouwd aan de Kleine Drift op de locatie waar een boerderij stond, en bij de fabriek kwamen arbeiderswoningen. Van Son groeide uit tot een wereldwijde specialist op het gebied van drukinkten. Al in 1921 werd er geleverd aan binnen- en buitenlandse bedrijven. Vier generaties Van Son zwaaiden de scepter bij dit familiebedrijf tot de onderneming in 2017 verkocht werd. Na Maurits volgde Philip Daniel (Deventer, 26 juni 1919 – Ascona, 25 september 1981) en na deze Philip Daniel een Maurits.
Philip van Son (Deventer, 4 december 1850 – Amsterdam, 4 mei 1936)
Grondlegger Philip was gehuwd met Saartje (Sara) van Gelder (Amsterdam, 28 januari 1862 – Amsterdam, 19 januari 1919) en zij woonden in Deventer.
In Deventer behoorde het gezin Van Son tot een van de weinige rijke Joden van de stad, het overgrote deel van de Deventer Joden behoorde tot het proletariaat. Ook woonden zij een periode, vanaf 1918, in de hoofdstad, op de Koninginneweg 243hs. Dat adres was het woonhuis toen Sara overleed in 1919.
Philip en Sara kregen vijf kinderen; Etlina (Deventer, 9 januari 1885 – 1971), Reina (Deventer, 21 maart 1886 – 15 mei 1983), Abraham (Deventer, 30 oktober 1888 – Hilversum, 18 april 1937), Maurits (Deventer, 19 april 1890 – Hilversum, 28 december 1945) en Louise (Deventer, 3 juni 1893 – 28 juli 1966).
Maurits van Son (Deventer, 19 april 1890 – Hilversum, 28 december 1945)
Maurits was degene die de inktfabriek voortzette. Zijn vader Philip had er een winstgevende onderneming van gemaakt, de echte groei kwam onder Maurits tot stand. De verhuizing van de onderneming naar Hilversum in 1921 bleek een gouden greep. Het was nog maar vier jaar nadat Maurits gehuwd was met Reine Caroline Fortuin (Lochem, 17 december 1894 – Laren, 14 december 1967) en ze kregen vijf kinderen; Simone Yochevet (Deventer, 9 juli 1918 – Woolmer Green, 1983), Philip Daniël (Deventer, 26 juni 1919 – Ascona, 25 september 1981), Miriam Louise (Amsterdam, 12 mei 1921 – Kfar Saba, 30 januari 1965), Edline Ari (Hilversum, 1925 – Ein Hamifratz, 20 mei 1988) en Micha Smuel (Hilversum, 18 augustus 1933).
In de eerste periode van de verhuizing van de fabriek, rond 1921, woonde het gezin in Amsterdam maar in juni 1922 werden ze ingeschreven op de Soestdijkerstraatweg 54 waarna ze op 2 maart 1932 verhuisden naar de Sparrenlaan 1, een groot vrijstaand herenhuis dat in 1931 voor het gezin Van Son gebouwd werd. In dit huis groeiden de pubers Van Son op, en ook in dit huis zag het gezin de dreiging vanuit nazi-Duitsland dichterbij komen. De betrokkenheid bij verschillende Joodse instellingen die Maurits had, zorgde er waarschijnlijk ook voor dat de onheilspellende berichten na de machtsovername door Hitler, en zeker na de Kristallnacht in 1938, doordrongen tot het gezin Van Son.
Het gezin van Maurits en Reine kon op tijd wegkomen en bracht de oorlogsjaren door in Engeland. Na de oorlog keerden ze terug naar hun huis op de Sparrenlaan maar nog voor 1945 om was overleed Maurits, nog maar 55 jaar oud. Hij werd begraven op Muiderberg.
Ook Reine was actief bij Joodse verenigingen, in 1953 was ze commissaris voor het Joods Nationaal Fonds.
Philip Daniël van Son (Deventer, 26 juni 1919 – Ascona, 25 september 1981)
Op 2 juli 1932 werd Philip Daniel kerkelijk meerderjarig (Bar Mitswa). Philip Daniël nam de leiding over de fabriek over. Of dit direct na het overlijden van zijn vader was, Philip Daniël was toen 26 jaar oud.
In 1950 verloofde Philip zich met Aletta Antoinette Stramrood (Hilversum, 31 december 1914 – Locarno, 4 september 2000), met wie hij in dat jaar trouwde en van wie hij later scheidde. Philip ging nog twee keer een relatie aan, met Marianne Louise Kerkmeester (Amsterdam, 1934) en met Theresia Maria Kuttschrütter (5 april 1927 – Ascona, Locarno, 9 juni 1989), met wie hij gehuwd was tijdens zijn overlijden. Philip en Marianne kregen drie kinderen.
Maurits van Son
Maurits was directeur ten tijde van het overlijden van zijn vader en was de laatste directeur van dit familiebedrijf. In 2017 werd de onderneming overgenomen door T&K TOKA. Het terrein van de voormalige fabriek aan de Kleine Drift is omgebouwd voor woningen.
bron:
REDENGEVENDE OMSCHRIJVING, KONINKLIJKE DRUKINKTFABRIEKEN VAN SON B.V., KLEINE DRIFT 41 (februari 2019).
Maurits van Son 1890 – 1945, Joods Biografisch Woordenboek, http://www.jodeninnederland.nl/id/P-1197.
Philip van Son 1850 – 1936, Joods Biografisch Woordenboek, http://www.jodeninnederland.nl/id/P-3599.
Philip van Son, Stadsarchief Amsterdam, Overgenomen delen, archiefnummer 5416, inventarisnummer 218.
Sara van Son van Gelder, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 24-01-1919, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 13-07-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859715:mpeg21:p007
Etlina van Son, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 763.
Herinneringen aan de Joodse gemeente Deventer, “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 08-12-1972, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 13-07-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873752:mpeg21:p003.
Maurits van Son, gezinskaart, Gooi en Vecht Historisch, document 46638.
Maurits van Son, Familiebericht. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 29-12-1945. Geraadpleegd op Delpher op 13-07-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000043305:mpeg21:p004.
Philip Daniel van Son, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 24-06-1932, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 13-07-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874783:mpeg21:p007.
J.N.F.-COMMISSARISSEN. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 04-09-1953, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 13-07-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873903:mpeg21:p008.
Philip Daniel van Son, Familiebericht. “De Telegraaf”. Amsterdam, 28-09-1981, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 14-07-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011205352:mpeg21:p006.
Maurits van Son, Familiebericht. “Algemeen Dagblad”. Rotterdam, 29-09-1981. Geraadpleegd op Delpher op 14-07-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBPERS01:002976025:mpeg21:p00006.
email M. Kerkmeester d.d. 9 juni 2023
illustratie:
Sara van Son van Gelder, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 24-01-1919, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 13-07-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859715:mpeg21:p007.
Philip Daniel van Son, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 24-06-1932, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 13-07-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874783:mpeg21:p007.
Philip van Son, De Vrijdagavond, 20 november 1925.
gepubliceerd:
14 juli 2022
laatst bijgewerkt:
9 juni 2023