Letty (Alida Aviva Henriette) Rudelsheim – Aviva Ben Heled

mizrahikampleiding
Izak Cohen, Benno Gitter , … Dasberg?, Jaap Polak, Mevr. en Dr. …………. (later in Israel in Beer Sheva gewoond), Letty Rudelsheim, ……………

(Amsterdam, 21 maart 1915- Jeruzalem, 21 november 2009)
Het is vaak een misvatting dat Joodse mensen niet in het verzet zaten gedurende de oorlog. Het beeld van de Joodse Nederlander die gedwee en autoriteitsgevoelig zich via Westerbork liet wegvoeren klopt niet.

Natuurlijk waren er mensen die, hopend op een wonder, zich zoveel mogelijk conformeerden aan de wensen van de bezetter, maar het verzet was er wel en dat was er uitgebreid. Zelfs bij de zwaar gecontroleerde Joodse Raad stonden zoveel mensen als medewerker geregistreerd (en daardoor waren uitgesloten van deportatie) dat de Joodse Raad een onvoorstelbare hoeveelheid medewerkers had.
Letty Rudelsheim was een Joodse verzetsstrijder. Ze werd geboren op de Hoogeweg 81 te Watergraafsmeer. Vader Mozes was diamantwerker en kwam uit Leeds, Engeland, moeder was Elisabeth Duizend. Mozes en Elisabeth hadden een groot gezin. Henny was een van haar zussen, Letty werkte als onderwijzeres aan de Talmoed Torahschool.

In 1939, vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, had Letty de mogelijkheid om per schip naar het Britse mandaatgebied Palestina te gaan. Ze gaf haar plaats aan een ander, en dacht, zoals zo velen, dat ze in Nederland veilig zou zijn.
In augustus 1942 werd het haar duidelijk dat het voor haar als Joodse vrouw in Amsterdam te gevaarlijk werd. Ze ging in onderduik, in eerste instantie bij het echtpaar Fokje en Johan Bleeker in Heerenveen. Ze wilde echter iets blijven doen en nam contact op met Joop Westerweel. Ze ging binnen de verzetsgroep van Joop Westerweel deel uit maken aan verzetsacties. Deze verzetsgroep heeft naar schattingen zo’n 300 a 400 mensen via Zwitserland of Spanje naar Israël kunnen laten ontsnappen.

Met een vals persoonsbewijs ging ze in Rotterdam wonen. Op 10 oktober 1943 werd ze verraden door een infiltrant in de verzetsgroep.. De bezetter viel het appartement in. De acht onderduikers werden naar Auschwitz gestuurd en daar vermoord. Van Letty wist men niet dat ze Joods was, ze werd weer vrijgelaten, maar dit bleek een val te zijn.
Ze werd weer gearresteerd en nu geïdentificeerd als Joodse vrouw. Via Westerbork kwam ze in Auschwitz terecht. Letty bleef moed houden door de getallen die in haar arm zijn getatoeëerd. Deze vormen, opgeteld, het cijfer 18, in de Hebreeuwse numerologie het getal voor Chai, leven. In 1945 werd ze in het concentratiekamp bevrijd en eerder had ze in de ziekenbarak van Auschwitz al beweerd dat, als ze het zou overleven, haar leven zou leiden volgens de pacifistische ideeën van Joop Westerweel.

Letty was getrouwd met David van Gelder. Let en David emigreerden in 1950 naar Israël. In Israël gebruikte zij haar tweede voornaam en haar man nam de achternaam Ben Heled aan. Letty overleed op 21 november 2009 en was een trouw lezer van onze nieuwsbrief.

Op de foto Letty op de voorste rij, derde van links. Foto tijdens het Mizrahikamp te Garderen voor de oorlog, met dank aan Elisheva Auerbach.

Letty is ook te zien op een foto van de Joodse HBS via deel 1 of deel 2.

foto:
met dank aan Elisheva Auerbach, Polak. Mizrahikamp Garderen leiding.

laatst bijgewerkt:
27 september 2019