Mozes Salomon Vaz Dias

Zware explosie
„Het was ongeveer half twaalf”, zo vertelde hij, toen de „Simon Bolivar” door een ontzettende ontploffing werd getroffen. Ik zat in de rooksalon eerste klasse, een der plaatsen, waar de slag het ergste aankwam. Het was of ik plotseling een hevige klap tegen de borst kreeg. Ik werd van mijn stoel geslingerd. Een verschrikkelijke verwoesting werd aangericht. Houtsplinters en glasscherven lagen overal rond mij, bij de deuren lagen gewonde en en gedode slachtoffers. Er waren vóór het uitvaren geen bootoefeningen gehouden en ook des morgens was dat nog niet gebeurd. Wij wisten dus niet bij welke boten wij behoorden en er heerste een vrij grote verwarring. Luide kreten weerklonken, bevelen werden gegeven. „Haalt allen de zwemvesten”, werd er geroepen Van een ernstige paniek was intussen geen sprake. Ik trachtte naar mijn hut te gaan, om mijn zwemvest te halen, doch beneden stond het vol rook, en andere passagiers vertelden mij, dat het water reeds in hun hutten steeg. Onverrichterzake keerde ik terug, doch vond ten slotte in een lege hut een zwemvest. De boten waren als gevolg van de ontploffing deels ontredderd. Ik wachtte mijn beurt af, en toen een boot van het bovendek naar beneden werd gelaten, bleek deze al zo goed als vol te zijn. Met moeite kreeg ik echter nog een plaatsje. Ik dacht gered te zijn.

Toen volgde mijn ergste ervaring. Terwijl de boot naast het schip aan de davits hing en verder naar beneden werd gelaten, had een tweede ontploffing plaats, die blijkbaar het middenschip trof. Mijn boot, en naar ik later hoorde, nog een andere reddingsboot werden tot splinters uiteengeslagen. Alle inzittenden vielen in zee. Ik dook meters onder.

Je bent er geweest, dacht ik, doch ik kwam weer boven en wist mij al zwemmende drijvende te houden tot ik een stuk hout kon grijpen. Zo bleef ik minutenlang ronddobberen. In de dikke olielaag bleef ik, vastgeklemd aan het stuk hout, drijven. Al zwemmende trachtte ik mij van het zinkende schip te verwijderen. Gelukkig was de zee niet erg ruw. Het was toen ongeveer twaalf uur‘.

De geredden werden naar het Great Eastern Hotel bij het station in Harwich overgebracht. Leopold Freddy keerde terug naar Nederland en bracht de oorlog in Nederland door. In december 1942 verhuisde het gezin naar de Ingogostraat 4^hs. Op 10 januari 1944 staat bij het gezin aangetekend op de woningkaart van de Ingogostraat ‘VOW’ – Vertrokken Onbekend Waarheen’. Het is zeer waarschijnlijk dat het gezin in de onderduik ging. In 1945 duikt Maurits weer op in de politierapporten. Hij doet aangifte van diefstal van diverse effecten, gepleegd tussen 1941 en 1945, vanuit het perceel Singel 91-93, de plek waar het Persbureau Vas Diaz gevestigd was. Maurits woonde op dat moment op de Tesselschadestraat 1^b.

Na de oorlog ging Maurits verder met zijn pers en reclamebureau en werd onder meer bekend door een wereldwijde campagne voor kinine. Naast zijn werk was Maurits parnas van de Portugees Israëlitische Gemeente.  In 1929 werd hij Ridder in de Orde van Oranje Nassau.