Een onderdeel van de vervolging van Joden was niet alleen het fysiek deporteren en vermoorden, maar ook het stelen van alle bezittingen, bedrijven en woningen waarvan de opbrengsten ten goede kwamen van de bezetter en iedereen die onderweg een graantje kon meepikken. Dus ook de de makelaars en notarissen in Nederland zelf. De onlangs vrijgekomen ‘Verkaufsbücher’ geven inzicht in het onteigende onroerende goed. Het gaat om vele duizenden panden, doorgaans verkocht onder de marktwaarde. Hoewel nog niet volledig, is het een schokkend beeld. Voor Monnickendam zijn hier de gegevens bij elkaar gezet:
Kalversteeg 2 – Mozes Cohen
Dit pand was van Mozes Cohen (Amsterdam, – Sobibor, ) die op de Fluweelenburgwal 16 woonde en werd op 15 maart 1943 verkocht aan J. Voortman uit Monnickendam. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock. Het netto bedrag voor het pand was ƒ 170,24.
Kalversteeg 3 – Mozes Cohen
Dit pand was van Mozes Cohen (Amsterdam, – Sobibor, ) die op de Fluweelenburgwal 16 woonde en werd op 15 maart 1943 verkocht aan G. Meij uit Monnickendam. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock. Het netto bedrag voor het pand was ƒ 3511,81.
Kerkstraat 66 – Andries Witmond
Dit pand was van Andries Witmond (Monnickendam, – Sobibor, ) en werd op 11 januari 1943 verkocht aan J. Voortman uit Monnickendam. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock. Het netto bedrag voor het pand was ƒ 3119,09.
Niesenoort 6 – Eliëzer Abrahams
Dit pand was van visverkoper Eliëzer Abrahams () en werd op 13 juli 1943 verkocht aan G. Stevens uit Monnickendam. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock. Het netto bedrag voor het pand was ƒ 4068,16.
Niesenoortsburgwal 2 – Eliëzer Abrahams
Dit pand was van visverkoper Eliëzer Abrahams () en werd op 2 augustus 1943 verkocht aan P. C. v. d. Brakel uit Broek in Waterland. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock. Het netto bedrag voor het pand was ƒ 2211,51.
Niesenoortsburgwal 2-3 – Eliëzer Abrahams
Dit pand was van visverkoper Eliëzer Abrahams () en werd op 13 juli 1943 verkocht aan D. Kuyt uit Monnickendam. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock. Het netto bedrag voor het pand was ƒ 4664,40
Niesenoortsburgwal 4 – Eliëzer Abrahams
Dit pand was van visverkoper Eliëzer Abrahams () en werd op 13 juli 1943 verkocht aan S. Dekker uit Monnickendam. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock. Het netto bedrag voor het pand was ƒ 1224,54.
Noordeinde 16 – Emanuel Leuw
Dit pand was van Emanuel Leuw en werd op 25 januari 1943 verkocht aan G. Meij uit Monnickendam. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was makelaar Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock. Het netto bedrag voor het pand was ƒ 3827,89. Dit pand was de zaak van Emanuel, Manufacturen Leuw. Emanuel overleefde in de onderduik in Monnickendam de oorlog en na de oorlog werd de transactie teruggedraaid. Manu kon er zijn zaak voortzetten.
Noordeinde 108 – Gerrit Abrahams
Dit pand was van visverkoper Gerrit Abrahams (Monnickendam, – Sobibor, ) en werd op 11 januari 1943 verkocht aan H. Meij uit Monnickendam. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was makelaar Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock. Het netto bedrag voor het pand was ƒ 3578,01.
Oude Zijds Burgwal 44 – Saartje Leeuw
Dit pand was van Saartje Leeuw (Monnickendam, – Sobibor, en werd op 11 januari 1943 verkocht aan H. Meij uit Monnickendam. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was makelaar Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock. Het netto bedrag voor het pand was ƒ 3859,03.
Zuideinde 54 – Emanuel Leuw
Dit pand was van Emanuel Leuw en werd op 5 januari 1942 verkocht aan G. Meij uit Monnickendam. De beheerder van het pand tijdens de onteigening was makelaar Everout. De notaris die de transactie verrichtte was notaris Cock.
J. P. Everout
Johannes Petrus Everout (Amsterdam, 13 maart 1894 – Amsterdam, 24 november 1968), zoon van Pieter Everout, was NSB’er, landwachter (dat werd hij in 1944) en makelaar. Hij had zich in de oorlog aangeboden als Verwalter van de Niederländische Grundstückverwaltung en in die functie liquideerde hij hypothecaire vorderingen van Joodse Nederlanders en beheerde en vervreemde hun huizen. Hij was bij de organisatie aangesteld als vertegenwoordiger voor Amsterdam. Bij verhoren tijdens zijn proces bleek dat hij hier gigantische bedragen aan had verdiend, alleen al aan provisie was dat ƒ 1.700.000,-. Zo’n 3000 huizen werden door Everout geconfisqueerd. In juli 1946 werd 12 jaar tegen hem geëist. Deze straf kreeg hij ook, hij mocht daarnaast zijn beroep als makelaar niet meer uitoefenen.
Tijdens de oorlog verhuisde het gezin Everout naar Muzenplein 1 en betrok daar een kapitale villa. Dat pand had hij in augustus 1942 gekocht. De oorspronkelijke bewoner en eigenaar, de Joodse commissionair in effecten Lehman Rudolf Krijn (Amsterdam, – Sobibor, ), werd met zijn gezin gedwongen om te verhuizen naar de Tugelaweg 96-3. Everout vluchtte in 1944 naar Berlijn, daar werd hij in oktober 1945 gearresteerd.
Notaris Cock
Dit was notaris J. J. Cock. Het lijkt het erop dat hij in opdracht van Everout alleen de transacties uitvoerde als notaris, alleen de courtage berekende, en zich daar niet aan verrijkte.
bron:
“Advertentie Everout”. “Deutsche Zeitung in den Niederlanden”. Amsterdam, 1942/04/15 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 04-06-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011120015:mpeg21:p006
“12 Jaar geëist tegen Everout Makelaar verdient 17 ton aan provisies”. “De waarheid”. Amsterdam, 1946/07/08 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 05-06-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010851624:mpeg21:p002
“TWAALF JAAR VOOR MAKELAAR EVEROUT Uit zijn beroep ontzet”. “Trouw”. Meppel, 1946/07/22 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 05-06-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010936750:mpeg21:p002
Eric Slot, Crimineel vastgoedcircuit verdiende grof geld aan Jodenvervolging, de makelaardij tijdens de Tweede Wereldoorlog in Historisch Nieuwsblad, 9/2008.
www.joodsmonument.nl, lemmata bewoners
Verkaufsbücher via https://pointer.kro-ncrv.nl/datasets/de-dataset-waarmee-alles-begint-verkaufsbucher
voorletter notaris Cock met dank aan F. Wegman per email, 24 november 2021
illustratie:
“Advertentie Everout”. “Deutsche Zeitung in den Niederlanden”. Amsterdam, 1942/04/15 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 04-06-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011120015:mpeg21:p006
gepubliceerd:
3 juni 2020
laatst bijgewerkt:
24 november 2021