De familie Hertzberger kon men in de vorige eeuw textielbaronnen noemen. Het was een uit Duitsland stammend geslacht, waarvan Andreas (1792-1869) de stamvader werd van de Nederlandse tak. Hij kreeg met zijn vrouw Sophia Wijnberg tien kinderen en de jongste, Emanuel (1836-1917) kreeg met zijn vrouw Rosette Hartogensis elf kinderen.
Een van hen, André (Eindhoven, 14 april 1874 – Bergen-Belsen, 8 april 1944), richtte in Eindhoven de N.V. André Hertzbergers Confectie- en Textielfabrieken op, een bedrijf waarvan hij later een vestiging stichtte op de Geldersekade, Foeliestraat 14 en Prins Hendrikkade 172 te Amsterdam.
André was een sociaal bewogen man en in zijn bedrijf was de personeelsvereniging Envah actief, waarvan in de bronnen terugkomt dat ze sportactiviteiten en culturele activiteiten organiseerde. Dat komt terug in onderstaande geciteerde artikelen.
De gebeurtenis in Duitsland waaraan gerefereerd wordt is de Kristalnacht.
Sport (9 december 1938)
De Sportclub „Envah” van de N.V. André Hertzbergers Confectie- en Textielfabrieken, beschermheer de heer André Hertzberger, zal ten bate van de „Bevrijdings-Actie 1938″ van het Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen Dinsdagavond 20 December te 8 uur in de Hollandsche Schouwburg een uitvoering geven. Er hebben zich verschillende goede krachten belangloos disponibel gesteld, terwijl de Hollandsche Schouwburg geheel gratis wordt afgestaan. De geheele opbrengst zal ten bate van bovengenoemde actie komen. De uitvoering bestaat uit een revue, waarin toepasselijke scènes worden opgevoerd voor het sympathieke doel. Het Comité heeft zijn instemming met het plan betuigd.
Toegangsbewijzen zijn verkrijgbaar ten kantore van de N.V. André Hertzbergers Confectie- en Textielfabrieken, Prins Hendrikkade 141, tel. 49994 en 41376, Foeliestraat 14, tel. 44037 en bij de heeren Venetiaander, lepenplein 30; Betuw, Marco Polostraat 2802; IJzerman, Reguliersdwarsstraat 86, tel. 31906; v. Straten, Kuinderstraat 29-3.
Wij werken mee (30 december 1938)
Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de N.V. André Hertzbergers Confectiefabrieken alhier, zou de personeelvereeniging „Envah” een op het bedrijf toepasselijke revue opvoeren. Het feest, waarop dit zou geschieden, is wegens de gebeurtenissen In Duitschland achterwege gebleven. Dinsdagavond 20 Dec. is de revue — iets omgewerkt — toch opgevoerd, thans in den Hollandschen Schouwburg, en de opbrengst — een aanzienlijk bedrag — is ter beschikking gesteld van het Comité voor bijzondere Joodsche belangen. Het publiek, dat de strenge koude trotseerde, is ruimschoots schadeloos gesteld, alle medewerkenden toch hebben zich uitstekend van hun taak gekweten. De revue onder den titel „Wij werken mee”, uit niet minder dan 22 nummers bestaande, bracht aardige samenspraken, mooie zangnummers, leuke dansen en treffende declamaties. Veel succes had ook de sneldichter, terwijl vaak hartelijk gelachen is om de grappige situaties bij de opvoering van taferelen als: Op het atelier, De nachtwacht, Bij de waarzegster, De kleeren maken den man, Zaken doen in 1938 en In de macht der hypnose. Bijzondere aandacht trokken de Holland-finale, waarmede het eerste gedeelte van de uitvoering werd besloten en de Vredesfinale aan het einde van den welgeslaagden avond.
De heer André Hertzberger heeft een welverdiend woord van dank gesproken en medegedeeld, dat de heer Louis de Vries uit sympathie voor het mooie doel der opvoering den schouwburg, inclusief de verlichting en verwarming alsmede het personeel, belangloos ter beschikking heeft gesteld. Ook het orkest heeft zijn medewerking zonder tegenprestatie verleend evenals alle dames en heeren, die in de revue optraden. Spreker verklaarde er trotsch op te zijn, dat allen samenwerkten om de kosten tot een minimum te beperken. Zijn toezegging, dat het uitgestelde feest nu toch aangeboden zal worden, gaf tot een hartelijk applaus aanleiding.
bron:
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 9 december 1938, “sportclub Envah“.
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 30 december 1938, “wij werken mee“.
Nieuwsblad van het Noorden, 2 april 1940, Uitstapje personeel NV Vereenigde Groninger Confectiefabrieken
Hertzberger, Ellis en Jenny, Door de Holocaust verbonden. Westerbork, Theresiënstadt en Auschwitz als basis voor een huwelijk (Laren 2009) 12
Illustratie:
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 7 september 1934
Laatste aanpassing:
18 september 2019