Polak & Schwarz was een bedrijf dat geurstoffen (essences) produceerde en werd in 1889 opgericht in Zutphen door Levi (Leopold) Schwarz (1864-1920). Zijn neef Joseph Polak (1855-1932) werd vennoot in de onderneming. De fabricage was van oorsprong op basis van geconcentreerde vruchtensappen. In 1896 verhuisde de zaak naar Zaandam, de naam werd NV Polak & Schwarz’s Essence-Fabrieken. De familie Schwarz ging in Amsterdam wonen en vestigde zich in 1914 in Zaandam. In 1930 werd een nieuw fabrieksgebouw gebouwd aan de Provicialeweg. Polak en Schwarz was een van de belangrijkste geurstoffenproducent ter wereld. De zaak bestond tot 1958.
Hoewel Polak & Schwarz in de kern een Joodse onderneming was, presenteerde men zich niet zo. Dat is onder andere te zien uit het advertentiebeleid. Dit was niet gericht op de Joodse kranten, van de 346 advertenties in de periode van 1889 tot 1958 werden er 21 advertenties geplaatst in het Nieuw Israëlietisch Weekblad en negen in het Centraal Blad voor Israëlieten in Nederland. Deze advertenties gingen grotendeels over jubilea e.d. en niet over de verkoop van het product of de werving van personeel. Een van de weinige activiteiten voor de Joodse samenleving was toen het bedrijf in 1939 ƒ 45.000,- schonk aan het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen. Verder kwam de directie op voor een Joodse werknemer die het filiaal in Duitsland in 1939 gedwongen moest verlaten.
Al voor mei 1940 bereidde het bedrijf zich op de oorlog voor door het overplaatsen van kapitaal naar het buitenland en door de bouw van schuilkelders bij de nieuwe fabriekspanden in Hilversum en Zaandam.[ Tijdens de oorlog stelde de bezetter een Verwalter aan en gaf daarmee aan dat zij deze onderneming als een Joodse zaak zag. Deze Verwalter werd Cook Brummer (1900 – 1988). Zijn betrokkenheid bleek voor de zaak heel positief te worden. Brummer pleegde verzet tegen de nazi’s en vele (Joodse) medewerkers redde hij het leven. In 1949 kreeg de familie het bedrijf terug.
Het bedrijf ontwikkelde zich tot een toonaangevend bedrijf in essences en smaakstoffen. In 1958 fuseerde de onderneming met Van Ameringen Haebler en de nieuwe naam van het concern werd IFF International Flavors & Fragrances Inc. De vestiging in Zaandam werd opgeheven.
bron:
Rob Snijders, Echt Hema, de veranderende bedrijfsidentiteit van Joodse ondernemingen in Nederland, masterscriptie Universiteit van Amsterdam (Amsterdam 2020) 73, 74.
algemene informatie via Wikipedia
Reiziger ,Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 19-04-1912, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 04-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000573010:mpeg21:p00004.
Leopold Schwarz, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-05-1920, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 04-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859783:mpeg21:p007.
illustratie:
Reiziger ,Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 19-04-1912, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 04-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000573010:mpeg21:p00004.
Leopold Schwarz, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-05-1920, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 04-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859783:mpeg21:p007.
gepubliceerd:
30 november 2022
laatst bijgewerkt:
4 december 2022