In de homo-emancipatiegolf van de jaren 70 en 80 werd ook een actieve Joodse organisatie opgezet, Sjalhomo. De vereniging werd in 1979 opgericht en telde zo’n 150 leden.
De vereniging werd niet opgericht vanwege het ’twee Nederlanders – drie eigen organisaties’ principe, maar omdat de Joodse homo’s binnen de homobeweging de Joodse identiteit naar voren wilden brengen. Daarnaast werd het tevens tijd om binnen de Joodse gemeenschap te strijden voor acceptatie van de homoseksualiteit.
Sjalhomo slaagde daarin en kreeg de thematiek bij beide kampen op de agenda.
De organisatie was zeer actief. Er werden weekenden georganiseerd, maandelijkse bijeenkomsten, boottochten, Joodse feesten gevierd en contacten gelegd met zusterorganisaties in het buitenland.
De activiteiten van Sjalhomo waren vooral op ‘social events’ gericht. Een aantal van de Joodse feestdagen werden gemeenschappelijk gevierd, maar niet in een synagoge. Er waren geweldige feesten rond Poerim, de Seder werd gehouden met soms meer dan 30 deelnemers. De jaarlijkse boottocht was een belangrijke gebeurtenis. Er was niet direct een verbinding met een Joodse beweging, van de deelnemers aan Sjalhomo was 10% orthodox, 40% liberaal en de anderen waren seculier. Wel was er een band met organisaties in Parijs en Londen, via de WCGLJO. Deze organisatie hield elke twee jaar een conferentie, zoals in 1993 in Londen, in 1995 in New York, in 1997 in Tel Aviv en in 1999 in Dallas. Binnen de WCGLJO werd informatie uitgewisseld.
Nu, 35 jaar na de oprichting, heeft homoseksualiteit een plek binnen de meeste liberale gemeenten. Maar lang voelden homo’s zich in de Joodse gemeenten ‘min of meer’ geaccepteerd. François Spier, Ken Gould en Wanya Kruyer wilden deze situatie niet langer accepteren en richtten de progressieve Kehilla Beith Ha’Chidush op. Deze gemeente werd gemodelleerd naar Amerikaanse homo-synagogen. Trok deze gemeente in het begin alleen homoseksuelen, al snel kwamen er heteroseksuelen bij die zochten naar vernieuwing. Zo zijn de ‘vaderjoden’ hier van harte welkom. Dat had als neveneffect wel dat het percentage homoseksuele gemeenteleden daalde, maar Beith Ha’Chidush stelt uitdrukkelijk in haar beleid dat homo’s welkom zijn. Beith Ha’Chidush voer in 2010 met een boot mee tijdens de Gay Pride.
Sjalhomo heeft bestaan tot 2002. Interne ruzies op bestuursniveau vormden de grond om de organisatie te beëindigen. De conflicten begonnen direct na de grootste successen van Sjalhomo tijdens de Gay Games in Amsterdam in 1998. Sjalhomo bood tijdens de Games een uitgebreid programma aan met wandelingen door de Joodse buurt en met een sjabbatmaaltijd voor 120 personen. Na het opheffen van Sjalhomo sloot een deel van de leden zich aan bij Beth Ha’Chidush.
Joodse boot bij de Amsterdam Gay Pride
Hoewel Sjalhomo passé is, blijven Joodse homo’s actief. In de Gaypride van 2014 voer een Joodse boot mee, waarop Stephen Fry twitterde “as one of each I wish I could be there“.
Speciaal voor dit event werd de organisatie Exodays opgericht door Gideon Querido van Frank. “Days” omdat de Gaypride drie dagen duurt, en “Exo” van Exodus, een volk op zoek naar vrijheid.
Deze boot was overigens niet de eerste Joodse boot, maar de voorgaande versies waren gericht op Joodse homoseksuelen, nu is men gericht op de gehele LGBT-gemeenschap. Ook in de tijd van Sjalhomo voeren er boten mee met de Gaypride, zo meldde Erwin Brugmans.
bron:
Stengs, Irene, Nieuw in Nederland: Feesten en Rituelen in Verandering (Amsterdam 2012) 148-150
Limpt, Cokky van, Joodse homo’s en lesbo’s op de kiek in Joods Historisch Museum in Trouw, 18 juni 1994
Röst, Annet, Roze keppeltjes zijn zó passé in Nieuw Israëlitisch Weekblad, 30 mei 2014
met dank aan:
Lodewijk de Zwart
Laatst bijgewerkt:
13 september 2019