Voetbalvereniging A. E. D. (Allen Een Doel, in de volksmond: Adenoi Een Doelpunt) werd opgericht op 8 maart 1920 en was een Joodse voetbalvereniging. Het was de club van de jongens Groenteman van de Jodenbreestraat hoek Vissteeg (Houtkopersdwarsstraat). Toen de club aan het einde van het seizoen 1938 – 1939 een beslissingswedstrijd moest spelen tegen het team van de politie op het AFC-terrein aan de Zuidelijke Wandelweg was de hele Jodenhoek leeggelopen om dit schouwspel bij te wonen. Bij die wedstrijd was Da Costa, de glazenwasser van het Waterlooplein, de aanvoerder. Juda Groenteman (Amsterdam, – Duitsland, ) was de uitblinker van de club. De huldiging erna in het club-café op het Waterlooplein werd de meest massale Joods nationale manifestatie van Nederland genoemd.
De bezetter gelastte de opheffing van deze voetbalvereniging op 30 juni 1943 en na de oorlog waren er geen leden meer voor deze vereniging. In café Nikkelsberg (eigenaar Philip Nikkelsburg, Amsterdam, – Sobibor, Waterlooplein 77) op het Waterlooplein 16 had de vereniging het clublokaal. Het is overigens vanuit onder andere dit café dat de Joodse knokploegen zich aan de vooravond van de Februaristaking verzamelden om de confrontatie aan te gaan met de WA.
De schrijver Sal Santen schreef in het boek “Stormvogels” over voetbalvereniging A. E. D.:
“Over voetballen ging het. De mensen gingen niet de natuur in, nee hoor, ze sjokten over een voetbalterrein waar ze als gekken te keer gingen. Massa-gedoe. Massa-suggestie. Dat moesten we nadoen. Eerst werd er gemurmeld alsof we op een tribune zaten: barrebarrebarrebarre. Zachtjes, harder, zachter, weer harder, heel hard: dan moesten we onze armen omhoog steken en hoera schreeuwen alsof er een goaltje was gemaakt. Een kooltje was gestoofd, had Wim gezegd, iedereen was in lachen uitgebarsten. Ik ook. Maar ja, toch ging ik er ook wel eens heen. Naar Meteoor vroeger. Naar Ajax, met oom Izaak. Hij werkte op een sigarenfabriek en was toch ook niet zo stom. Hij maakte ook wel een geintjes over AED, die club in de Jodenhoek: Adenoi Een Doelpunt.“
Het boek van Sal Santen is digitaal te lezen via de Joodse bibliotheek.
Een van de bestuursleden van de voetbalclub was Nehemias de Rooij (Amsterdam, 4 juni 1906 – Mauthausen, 7 januari 1942).
bron:
joodmonument.nl,.
joodsebibliotheek.nl.
manifestatie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 29-01-1965, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 30-03-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872239:mpeg21:p007.
Juda Groenteman, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 286.
gepubliceerd:
21 april 2016
laatst bijgewerkt:
30 maart 2024