Abraham Salomon Levisson (Den Haag, – Tröbitz, ), zoon van mineraalwaterfabrikant Salomon Abraham Levisson (Den Haag, 5 november 1873) en Julie Bondi (Mainz, 23 januari 1870 – 23 april 1938), was opperrabbijn. Abraham huwde in 1935 met Adèle de Beer (Amsterdam, 28 december 1900 – Ramat Gan, 17 maart 1961) en zijn kregen drie kinderen: Salomon Abraham (1936), Jehoeda Nethanel (1939) en Jochéwed Ester Channa (1942). In 1943 woonde het gezin enkele maanden op de Christiaan de Wetstraat 35-1, het gezin verhuisde uit Leeuwarden. Zowel Julie als de drie kinderen overleefden de oorlog.
Abraham studeerde in Den Haag aan het Beth-Hamidrasj en vervolgens in Amsterdam aan het seminarium. In 1927 haalde hij zijn kandidaats in Semitische talen aan de Universiteit van Amsterdam en hij slaagde in 1931 voor zijn rabbijn-examen. In 1935 werd hij benoemd tot opperrabbijn van het resort Friesland en had ook de zorg voor Drenthe. In 1941 werd hij tevens benoemd tot opperrabbijn van Gelderland. Abraham was actief voor tal van organisaties, zoals van Mekour Chajim, een organisatie voor de jeugd waar hij ere-voorzitter van was in 1939.
Door zijn functie als opperrabbijn kwam hij in de periode dat Kamp Westerbork een vluchtelingenkamp was (1939 – 1940) regelmatig op deze locatie. Hij zette zich in voor deze vluchtelingen, zij gaven hem de eretitel ‘rebbe simche’ (rabbijn vreugde). Bij de inval op 10 mei 1940 probeerde hij de Joodse vluchtelingen in Westerbork te laten ontkomen, een actie die strandde bij de opgeblazen IJsselbrug. De groep maakte rechtsomkeert en probeerde nu via de Afsluitdijk te ontkomen, maar inmiddels waren ook daar grote gevechten uitgebroken. Vervolgens werden de Joodse vluchtelingen bij gezinnen in Leeuwarden opgevangen en keerden later terug naar Kamp Westerbork.
Begin 1943 ging het gezin naar Amsterdam, gevolgd door Westerbork op 29 september van dat jaar. Het gezin kwam in Bergen-Belsen terecht, waar ze een jaar verbleven onder steeds verder verslechterende omstandigheden. Abraham zette zijn werk in Bergen-Belsen voort. Over die periode werd later door professor dr. B. de Vries in de Israëlitische courant Hatsofé geschreven: ‘In Bergen-Belsen zette hij zijn werk voort en gold in de ogen der gevangenen, orthodoxen zowel als vrijzinnigen als een heilige.’
Toen de bevrijders in de buurt van Bergen-Belsen kwamen werden honderden gevangenen in treinen geladen die dagenlang doelloos door Duitsland reden, zonder verzorging en voedsel voor de gevangenen. Abraham was onder de vele doden die in dit ‘verloren transport‘ vielen. Adèle en de kinderen hoorden op 6 juni 1945, toen ze waren teruggekeerd naar Leeuwarden, dat haar man de oorlog niet had overleefd.
In Leeuwarden werkte Adèle na de oorlog voor de Centrale Onderwijs Commissie en leidde kinderen op.
bron:
Stadsarchief Amsterdam, Abraham Salomon Levisson, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 504.
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Levisson (geraadpleegd 27 november 2020)
Archiefkaarten Joodse Raad, Abraham Salomon Levisson via Arolsen Archieves 130332614 Abraham S. Levisson
informatie opleiding deels Wikipedia-pagina Abraham Salomon Levisson (geraadpleegd 27 november 2020).
Abraham Salomon Levisson op www.westerborkportretten.nl (geraadpleegd 27 november 2020)
H. Beem, ‘Levisson, Abraham Salomon (1902-1945)’, in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL:http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn1/levisson [12-11-2013]
“MEKOUR CHAJIEM”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1939/12/15 00:00:00, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 28-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874602:mpeg21:p010
“Familiebericht verloving”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1935/06/03 00:00:00, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 28-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010663974:mpeg21:p008
“Flipje Kind en het kamp van Linthorst (7) „We gingen samen op school en hij trok me aan m’n haren””. “Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland”. Leeuwarden, 1982/07/26 00:00:00, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 29-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010622068:mpeg21:p009
“Familiebericht Adele de Beer”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1961/03/24 00:00:00, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 29-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873036:mpeg21:p010
“Centrale Onderwijscommissie Examens Talmoed Torah”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1953/04/03 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 29-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873881:mpeg21:p003
“Advertentiën overlijden Abraham Salomon”. “Friesch dagblad”. Leeuwarden, 1945/06/23 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 29-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMTRES02:000025869:mpeg21:p004
WE KANNE NOG MÉÉR BEWERE! (83) Leeuwarder eerbetoon. “Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland”. Leeuwarden, 20-02-1982, p. 17. Geraadpleegd op Delpher op 28-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010621940:mpeg21:p017
met dank aan Phil Tokkie (email d.d. 28 juli 2021)
illustratie:
“Familiebericht verloving”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1935/06/03 00:00:00, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 28-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010663974:mpeg21:p008
WE KANNE NOG MÉÉR BEWERE! (83) Leeuwarder eerbetoon. “Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland”. Leeuwarden, 20-02-1982, p. 17. Geraadpleegd op Delpher op 28-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010621940:mpeg21:p017
gepubliceerd:
28 november 2020
laatst bijgewerkt:
28 juli 2021