De naam Bethaniëndwarsstraat herinnert aan het Bethaniënklooster dat in deze omgeving tijdens de Middeleeuwen gevestigd was. Het is een korte en smalle straat, uitkomend op de Hoogstraat, met ook een Joodse geschiedenis.
Bethaniëndwarsstraat 1huis
In de jaren 1876 tot 1890 stonden tientallen personen op Bethaniëndwarsstraat 1huis ingeschreven als ‘inwonend’. Ook hier waren velen omschreven als Nederlands-Israelietisch, een teken dat de Jodenbuurt zich verder uitstrekte dan de Joden- en Sint Anthoniesbreestraat en omstreken.
Bethaniëndwarsstraat 3
In de jaren twintig van de vorige eeuw had David de Vries (Amsterdam 18 juni 1886) hier een sigarenfabriekje. In 1924 werd hij failliet verklaard, maar wegens ‘gebrek aan actief’ werd het faillissement twee weken later opgeheven. David de Vries was een zoon van Samson de Vries en Lena Hamburger en trouwde op 4 januari 1911 in Amsterdam met Theodora Haringman (Amsterdam 29 augustus 1883). Het echtpaar kreeg vier kinderen. Na zijn faillissement vroeg David een marktkaart aan en stond van maandag tot en met zaterdag met sigaren op de Albert Cuypmarkt. In de oorlog woonden David en Theodora gescheiden van elkaar met hun kinderen op verschillende adressen. Toen David in Eindhoven ondergedoken zat, schreef de politie een opsporingsbevel uit, omdat hij zonder de vereiste papieren van adres was gewisseld.. David werd alsnog opgepakt en op 13 november 1942 in Mauthausen vermoord, Theodora overkwam hetzelfde en werd omgebracht op 28 mei 1943 in Sobibor. In de Margrietstraat 44 in Eindhoven liggen twee Stolpersteine te hunner nagedachtenis. Hun vier kinderen en kleinkinderen overleefden de oorlog evenmin.
Bethaniëndwarsstraat 5hs – mevrouw Roosje Matteman – Blaaser
Op 10 augustus 1924 overleed Roosje Matteman – Blaaser (Rotterdam, 4 april 1861) op dit adres. Roosje was gehuwd met Alexander Matteman (Amsterdam, 28 december 1859). Zij waren de ouders van Salomon (Amsterdam, 13 december 1893 – Auschwitz, 23 augustus 1942), Kaatje (Amsterdam, 6 april 1895 – Hilversum, 3 juni 1982) en Betje (Amsterdam, 22 januari 1897 – 1972).
Bethaniëndwarsstraat 7hs – Manus Polak
In juli 1920 plaatste Manus Polak een advertentie waarin hij het ‘Koperen Stelenfonds‘ bedankte voor de verpleging in het sanatorium ‘Hoog Laren’. Manus Polak (Amsterdam, 22 maart 1865) had hier een kruidenierswinkel. Hij was gehuwd met Josephina Maria Hagedoorn (Amsterdam, 3 september 1874).
Bethaniëndwarsstraat 13-3
De derde verdieping werd vanaf 1912 gebruikt als atelier voor de herenmodeartikelen van de firma Smit en Leeuwin, waarvan de winkel zich bevond om de hoek in de Oude Hoogstraat 35-37.
Bethaniëndwarsstraat 15-1 – Hartog Wegloop
Hier woonde schoenmaker Hartog Wegloop, die op 28 februari 1943 op 38-jarige leeftijd werd vermoord in Auschwitz. Op tweehoog woonden Samson de Vries, Isaäc Wagenhuis, Maria Wagenhuis-Augurk, Rosa Wagenhuis, Sara de Vries-Wagenhuis, Catharina Wagenhuis, Isaac de Vries. Ook zij werden allen vermoord tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit pand is opgenomen in Open Joodse Huizen.
bron:
“Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-02-1874. Geraadpleegd op Delpher op 02-08-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872905:mpeg21:a0018.
Frans Duivis en Simon van Blokland, Het Bethaniënblok van Amsterdam (Amsterdam 2016), nummer 15. Met vriendelijke toestemming per email d.d. 4 mei 2021.
Roosje Blaaser, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1802.
Roosje Blaaser, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-08-1924, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 26-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872501:mpeg21:p007.
Polak, Weekblad van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond. Geraadpleegd op Delpher op 26-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG06:001457028:00001.
Manus Polak, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 32.
Manu Polak, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 642.
aanvulling nummer 1, 3, 13 met dank aan Frans Duivis (email 3 jan 2023)
Illustratie:
“Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-02-1874. Geraadpleegd op Delpher op 02-08-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872905:mpeg21:a0018
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Breitner, G.H. (George, 1857-1923). Bethaniëndwarsstraat 2-20 (rechts, v.r.n.l.), Gezien van Bethaniënstraat naar Oude Hoogstraat 24. 1906. 010104000061.
Roosje Blaaser, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-08-1924, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 26-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872501:mpeg21:p007.
Polak, Weekblad van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond. Geraadpleegd op Delpher op 26-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG06:001457028:00001.
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Bethaniendwarsstraat gezien naar de Bethaniënstraat. 1910. PBKD00309000001
gepubliceerd:
2 augustus 2018
laatst bijgewerkt:
3 januari 2023