De onderduikers in Monnickendam

Op de Kerkstraat 12 was in de vorige eeuw de groente- en fruitwinkel van de familie Hordijk gevestigd. Tijdens de bezetting vonden vijf Joden – de familie Akker uit Enkhuizen (vader, moeder en twee kinderen) en mevrouw Naatje van Moppes – hier een veilig onderduikadres. Zij woonden ruim twee jaar in een bovenkamer in het achterhuis. Zodra er gevaar dreigde, schuilden zij in de ruimte van 80 cm hoog tussen plafond en vloer.

Bijna niemand was op de hoogte van de onderduikers, zelfs de kinderen Hordijk en de knecht niet. Alleen enkele verzetsmensen, die voor distributiekaarten zorgden en het dienstmeisje voor dag en nacht, dat in hetzelfde bed sliep als het dochtertje van het gezin Akker, wisten van de onderduikers.

Na de oorlog lieten de onderduikers als dank de herdenkingssteen maken die in de gevel werd geplaatst. Toen in 2002 door roest in het gewapend beton de steen uiteen begon te vallen, werd er een replica gehakt door Jan Hilbers, nu van natuursteen. De Monnickendammer gemeenschap heeft dit project gefinancierd.

In de jaren vijftig bezocht een Joodse Amerikaan Monnickendam. Hij was nieuwsgierig naar het verhaal achter deze gevelsteen. Toen de familie Hordijk hun verhaal aan hem vertelde, was hij erg onder de indruk. Hij nodigde de hele familie Hordijk uit om te emigreren naar Californië, waar hij zou zorgen voor onderdak en werk in zijn fabriek voor farmaceutische producten. In 1955 emigreerde de hele familie Hordijk, Leo en Lies en hun vijf kinderen, naar Amerika.

De onderduikers waren Daniël Akker (Enkhuizen, 26 januari 1902 – Knokke, 18 juli 1982) en zijn vrouw Celina Snijders (Enkhuizen, 31 maart 1903 – Enkhuizen, 22 januari 1964) met hun kinderen Marcus (Enkhuizen, 5 september 1930 – Leidschendam, 23 augustus 1970) en Rosa Henny (1929). Het gezin woonde vanaf november 1942 op de Nieuwe Keizersgracht 22-1. Daniël was met zijn neef eigenaar van Borstelfabriek Akker in Enkhuizen.
Het was een orthodox gezin, vader werkte bij de Joodse Raad als magazijnchef en had daardoor een Sperre. Die Sperre voorkwam lange tijd dat het gezin gedeporteerd werd, maar toen ze het niet meer vertrouwden gingen ze in onderduik. Het gezin Akker heeft twee jaar ondergedoken gezeten op dit adres, de archiefkaart bij het Stadsarchief Amsterdam laat zien dat zij vertrokken ‘onbekend waarheen’.

Naatje van Moppes (Rotterdam, 5 mei 1898 – Monnickendam, 27 november 1958) trouwde met Manu Leuw, de enige overlevende Jood van de zestien Joodse inwoners Monnickendam van vlak voor de oorlog. Manu was overgebracht naar Amsterdam, maar wist te ontsnappen en was eveneens ondergedoken in Monnickendam en omgeving.

 

bron:
Marco Feenstra, Herdenkingssteen Kerkstraat 12 in Waterlands Weekblad, 28 februari 2019 blz. 22
www.maxvandam.info, lemma Daniël Akker
Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Akker, Daniel – 26-01-1902 – A01232_0008_0059
Archief Arolsen https://collections.arolsen-archives.org/en/archive/12681856/?p=1&s=snijders&doc_id=12681856

illustratie:
© joodsamsterdam, Kerkstraat 12, 25 augustus 2019

gepubliceerd:
25 augustus 2019

laatst bijgewerkt:
5 november 2022