Flora Jacobs werd op 14 juni 1923 in Nijmegen geboren. Ze was de oudste dochter van Benjamin Jacobs (Utrecht, 12 december 1894) en Jet Zadick (Amsterdam, 25 augustus 1901).
Vader was koopman van beroep en hij speelde ook bas en trompet in het Utrechts Stedelijk Orkest. Benjamin en Jet kregen nog een tweede dochter, Rebecca, op 14 december 1924.
Beide dochters werden in Nijmegen geboren, in 1940 woont het gezin in Amsterdam, op de Nieuwe Achtergracht 109-1. Ze waren gedwongen om naar dit adres te verhuizen.
Flora overleed op 22 april 2013 in Amstelveen; ze werd begraven op Muiderberg.
Het hele gezin Jacobs kwam in verschillende concentratiekampen terecht. Vader Benjamin werd in Auschwitz vermoord op 31 maart 1944, moeder Jet eveneens in Auschwitz op 10 september 1943 en dochter Rebecca in Sobibor op 11 juni 1943.
Het was een muzikaal gezin. Voor de oorlog leerde Flora piano spelen, met name jazz van Gershwin en Cole Porter. Flora ging in augustus 1943 met haar ouders op transport naar Auschwitz. In Auschwitz werd ze van haar ouders gescheiden en Flora kwam in het werkkamp terecht. De omstandigheden waren er erbarmelijk. Zonder matras en dekens moesten de gevangenen overleven in een houten barak met in de winter temperaturen van -10 C.
Flora verzoende zich met het idee dat ze niet lang zou overleven, en toen kwam het bericht dat het damesorkest een muzikante zocht. Een boodschappenmeisje vroeg Flora of ze iets anders kon spelen dan de piano – “anders ben je een dode volgende week“.
Van 150 vrouwen deden er drie auditie bij dirigente Alma Rosé (Wenen, 3 november 1906), een nicht van componist Gustav Mahler. Er was maar één muzikante nodig, een accordeoniste. Alma koos Flora. Ze zei haar: “Je bent een geweldige sof (= niet zo goed). Maar ik hou van Nederlanders. Ik zal proberen je leven te redden“.
Alma was doodsbang voor de SS’ers. Als Flora een noot verkeerd aansloeg zei ze: “Zie je die rook? Als we vals spelen gaan we ook door de schoorsteen“. Alma kwam in het kamp aan op 5 april 1944 en de resterende orkestleden werden naar Bergen-Belsen overgeplaatst. Flora kreeg een flink aantal ziektes tijdens haar verblijf in dit kamp. Na de bevrijding door het Engelse leger herstelde ze en werd ze tolk voor Margareth Montgomery, de zus van generaal Montgomery.
In augustus 1945 keerde Flora, als enige overlevende van haar familie, terug naar Nederland.
In Nederland trouwde ze met de verloofde van haar in Sobibor vermoorde zus, Appie Schrijver. Flora en Appie kregen twee dochters. De lotgevallen van Flora werden in 1994 in het boek “Het Meisje met de Accordeon” van Mirjam Verheijen gepubliceerd.
bron:
pondes.nl, stamboom sofer/schrijver,
joodsmonument.nl,
volkskrant 24 april 2013,
wikipedia
illustratie:
Nieuwe Achtergracht. 1920. Collectie Stadsarchief Amsterdam, Archief van het Bureau Monumentenzorg: glasnegatieven en negatiefloze foto’s. 012000005081
gepubliceerd:
2 mei 2016
laatst bijgewerkt:
10 mei 2021