Herman Kisch (Groningen, 15 juni 1882 – Auschwitz, 7 juli 1944) was een zoon van de bode van de Israëlietische gemeente in Groningen Lazarus Kisch (Groningen, 13 januari 1848 – Groningen, 4 februari 1927) en Rozetta Sanders (Groningen, 28 augustus 1844 – Groningen, 2 november 1924). Herman trouwde op 17 mei 1905 in Amsterdam met Henriëtte Francisca de Rooij (Amsterdam, 4 juni 1886 – Amsterdam, 24 maart 1927) en hertrouwde op 15 november 1927 in Winterswijk met Sara Philips (Winterswijk, 1 mei 1893 – Auschwitz, 7 juli 1944). Herman had twee zussen: Serlina (Groningen, – Auschwitz, ) en Eva (Groningen, – Auschwitz, ). Herman en Henriëtte kregen een zoon Lazarus Leman (Amsterdam, 16 september 1907 – Amsterdam, 27 februari 1909) en een dochter Carolina Rozetta (Amsterdam, – Zeithain, ).
Op de Zwanenburgerstraat 35 was al in 1901 een filiaal gevestigd van de zuivelhandel van Eliazer de Rooij (Nijkerk, 28 februari 1860). Eliazar was gehuwd met Carolina van der Waal (Schijndel, 28 juli 1852) en Henriette was een dochter van hen.
Herman kwam naar Amsterdam en trouwde op 23 mei 1905 met Henriette in het lokaal ‘Eensgezindheid’ op het Spui 12 op de hoek met de Nieuwezijdsvoorburgwal.
Herman was fotograaf van beroep. De kwaliteit van zijn foto’s moet meer zijn geweest dan een simpel kiekje, want in verschillende uitgaven van De Joodsche Prins, een geïllustreerd weekblad dat in Amsterdam werd uitgegeven, staan foto’s van hem afgebeeld. Al deze foto’s zijn uit het jaar 1912.
Zo fotografeerde Herman bij hem in de straat in de zomer van 1912 het personeel van diamantslijperij Coster. Verder zijn er foto’s van de godsdienstschool in de Albert Cuypstraat, het seminarium, oppervoorzanger Wolf Reisel en dergelijke. Na 1912 verschenen er geen foto’s van hem in de pers. Of de fotografie te weinig opbracht, of dat hij nodig was in het filiaal van de zuivelhandel van zijn schoonvader is niet duidelijk.
Herman werd met Henriëtte de uitbater van de zuivelhandel op de Zwanenburgerstraat 35. Het was een huwelijk dat negentien jaar zou duren tot Henriëtte op 24 maart 1927 overleed, nog maar veertig jaar oud. Een jaar later, in mei 1930, verhuisde Herman naar de Van Woustraat 123-1.
In november 1927 hertrouwde Herman in Winterswijk met Sara Philips. Sara was een dochter van Hartog Simon Philips en Hanna Goldsmit.
In het begin van de oorlog was Herman volgens zijn kaart van de Joodsche Raad eigenaar van een Joodse winkel en had vanuit die functie een Sperre. Zijn gezin woonde toen op de Diezestraat 30-1. Hij werd op 1 mei 1943 in Westerbork geregistreerd en ging op 25 februari 1944 op transport naar Theresienstadt. Sara werd eerder, op 22 november 1942, in Westerbork geregistreerd en ging met haar man naar Theresienstadt. Enkele maanden later werden vanuit Theresienstadt Sara en Herman gedeporteerd naar Auschwitz waar ze op 7 juli 1944 werden vermoord.
Het pand op de Zwanenburgerstraat 35 werd in 1967 gesloopt.
bron:
Rozetta Sanders, Alle Groningers, Overlijdensregister 1924, aktenummer 1167.
Lazarus Kisch, Alle Groningers, Overlijdensregister 1927, aktenummer 187.
Herman Kisch, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 425.
Herman Kisch, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130318914 (Herman KISCH).
De Rooij, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 08-11-1901, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 07-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000568096:mpeg21:p00008.
Herman Kisch, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 415.
Zwanenburgerstraat 35, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 30461, inventarisnummer 324.
Henriëtte de Rooij, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2261.
Sara Philips, Gelders Archief, 0207 Burgerlijke stand Gelderland, dubbelen, inventarisnummer 2483.03.
Personeel Coster, De Joodsche prins. 15 augustus 1912. Geraadpleegd op Delpher op 07-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005795004:00001
Herman Kisch, Sara Philips, www.joodsmonument.nl (geraadpleegd 6 juni 2023).
Sara Philips, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 632.
Sara Philips, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130318953 (Sara KISCH PHILIPS).
illustratie:
De Rooij, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 08-11-1901, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 07-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000568096:mpeg21:p00008.
huwelijk, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 05-05-1905, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 07-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871681:mpeg21:p005.
gepubliceerd:
7 juni 2023
laatst bijgewerkt:
7 juni 2023