Mozes Nunes Nabarro werd op 17 januari 1889 in Amsterdam geboren in het gezin van diamantsnijder / diamantslijper Salomon Nunes Nabarro (Amsterdam, 27 december 1865 – Westerbork, 14 mei 1943) en Naatje Bed (Amsterdam, 9 juli 1867 – Amsterdam, 15 september 1922). Het was een gezin met elf kinderen, naast Mozes: Abigail (Amsterdam, 20 november 1886 – Auschwitz, 26 februari 1943), Branca (Amsterdam, 28 december 1890 – Amsterdam, 29 juli 1927), Leentje (Amsterdam, 5 april 1893 – Sobibor, 23 april 1943), Meijer (Amsterdam, 26 juli 1895 – Auschwitz, 28 februari 1943), Rebecca (Amsterdam, 13 oktober 1897 – Apeldoorn, 18 juli 1934), Aron (Amsterdam, 26 oktober 1899 – Haarlem, 16 april 1943), Sippora (Amsterdam, 11 november 1901 – Auschwitz, 30 september 1942), Isaac (Amsterdam, 2 juni 1904 – Sobibor, 9 april 1943), Keetje (Amsterdam, 16 februari 1908) en Esther (Amsterdam, 3 april 1911 – Sobibor, 23 juli 1943).
Aron stond ook bekend als Nol Nunes Nabarro en was operette-zanger en revue-artiest. Meijer Nabarro stond bekend als Bolletje. Vader Salomon woonde zijn laatste jaren in het Portugees-Israëlitisch Oude Mannenhuis op de Nieuwe Herengracht 33. Mozes Nunes Nabarro stond ook bekend als Max Nabarro en overleed in Amsterdam op 8 januari 1977.
Max Nabarro trouwde met Martha Grishaaver (Amsterdam, 19 juli 1889 – Amsterdam, 8 maart 1965) en kreeg met haar drie kinderen, Anna (Amsterdam, 2 maart 1914 – Amsterdam, 24 september 2006), Max (Amsterdam, 18 maart 1918 – Amsterdam, 20 juli 2011) en Johan (Amsterdam, 31 januari 1920 – Sobibor, 28 mei 1943). Vanaf 1924 tot en met de Tweede Wereldoorlog woonde het gezin op de Veeteeltstraat 104hs.
Max werd roosjesslijper, explicateur bij de stomme film (verteller van het verhaal in de tijd toen de film nog geen geluid had) en humorist. In de laatste functie is de eerste advertentie die van hem is gevonden uit 1928. Hij trad toen op als humorist in theetuin ‘Berg en Bosch’ bij Apeldoorn. Als explicateur bij een film is de eerste advertentie die werd gevonden een uit 1924, toen hij in Rialto in Den Haag op het podium stond bij de film ‘Gevaarlijk Spel’ met Harry Piel. In Amsterdam was hij onder andere explicateur bij het Bioscoop (Bijou-Biograph) Theatre. Max trad ook op voor maatschappelijke doelen, zoals in 1930 toen hij een van de artiesten was bij een liefdadigheidsavond voor het steunfonds voor marktkooplieden. Daarnaast werd hij bijvoorbeeld in 1929 gevraagd bij het afscheid van Frans Rigter, directeur van de zangvereniging ‘de Stem des Volks’ op een avond die voor hem werd georganiseerd in de Handwerkers Vriendenkring.
Zijn optredens gingen door tot vlak voor de oorlog. In november 1939 trad hij samen met Fientje op in Kottendijk met een revue-repertoire.
Al snel na het begin van de bezetting stopten de optredens van Max. Er zijn zelfs geen advertenties gevonden uit het allereerste begin van de oorlog, toen het nog wel mogelijk was, en ook later, toen Joodse artiesten alleen in Joodse theaters voor Joods publiek mochten optreden. Maar de bevrijding was nog twee maanden oud of Max stond weer op het podium. Dit met ‘De Leugenaar’ in ’t Hof van Holland op het Rembrandtplein.
In 1972 was een van de laatste optredens van Max. Hij nam deel aan ‘een middagje stoomradio’ op Hilversum 1. Hij was er de speciale gast.
Max schreef een biografie. Fragmenten van zijn teksten werden in 1992 gepubliceerd in themanummers die gingen over de explicateurs bij de stomme film.
bron:
Stadsarchief Amsterdam, Salomon Nunes Nabarro, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2413.
Stadsarchief Amsterdam, Mozes Nunes Nabarro, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1687
“STADSNIEUWS. liefdadidigheidsavond.”. “Haagsche courant”. ‘s-Gravenhage, 1930/03/13 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000146590:mpeg21:p017
“PLAATSELIJK NIEUWS. theetuin.”. “Nieuwe Apeldoornsche courant”. Apeldoorn, 1928/07/28 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMCODA01:000154850:mpeg21:p002
“Advertentie”. “Twentsch dagblad Tubantia en Enschedesche courant”. Enschede, 1939/11/18 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAEN01:000061744:mpeg21:p007
“Advertentie Harry Piel”. “Haagsche courant”. ‘s-Gravenhage, 1924/12/18 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000143602:mpeg21:p003
“Kunst en Letteren. Het afscheid van Frans Rigter. Een huldiging door „De Stem des Volks”.”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij”. Amsterdam, 1929/04/29 00:00:00, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011115267:mpeg21:p004
“Nederlands Filmmuseum haalt met festival de explicateurs terug in de stomme film Ziehier de dappere mannen ploeterend in de sneeuw”. “De Volkskrant”. ‘s-Hertogenbosch, 1992/02/28 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010867201:mpeg21:p010
“Advertentie De Leugenaar”. “De waarheid”. Amsterdam, 1945/06/26 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010450682:mpeg21:p002
“HILVERSUM 1”. “Algemeen Dagblad”. Rotterdam, 1974/02/13 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBPERS01:002896011:mpeg21:p00004
illustratie:
“PLAATSELIJK NIEUWS. theetuin.”. “Nieuwe Apeldoornsche courant”. Apeldoorn, 1928/07/28 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMCODA01:000154850:mpeg21:p002
“Advertentie”. “Twentsch dagblad Tubantia en Enschedesche courant”. Enschede, 1939/11/18 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAEN01:000061744:mpeg21:p007
“Advertentie De Leugenaar”. “De waarheid”. Amsterdam, 1945/06/26 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010450682:mpeg21:p002′
laatst bijgewerkt:
2 december 2020