Levie Zonligt werd in Amsterdam geboren op 29 september 1883 als zoon van Alexander Zonligt en Leentje Saphier. Hij trouwde op 18 april 1917 met Naatje de Vries, zij werd in Amsterdam geboren op 29 juli 1885. Ze kregen een zoon, Henri, op 21 april 1918.
Het gezin Zonligt woonde op verschillende adressen in Amsterdam en Antwerpen. Vader Levie werkte in de diamant, de rijke Kaapse tijd was voorbij en het gezin moest naar Antwerpen met een grotere diamantindustrie verhuizen. Maar ze kwamen terug naar Amsterdam. In Amsterdam woonden ze op de Oudezijdsachterburgwal 90, in 1902 verhuisden ze naar de Nieuwe Kerkstraat 108 en in 1917 naar de Transvaalstraat 57. In 1930 gingen ze naar de Pythagorasstraat 10 en anderhalf jaar later, op 29 maart 1932 werden ze ingeschreven op de Pythagorasstraat 18.
In juni 1930 openden ze hun pension, volgens het NIW van 6 juni 1930 op nummer 19. Het NIW schreef: “Het modern ingerichte Pension Zonligt, Pythagorasstraat 19, Amsterdam (Oost) v/h W’meer, is thans geopend. Het pension is geheel naar de eischen des tijds geïnstalleerd, stroomend water op alle kamers, bad en hyper moderne sanitaire inrichtingen. Kortom, een keurig en net familiepension, waar iedereen zich aangenaam thuis zal gevoelen.”
Op 1 september 1933 verscheen er in dezelfde krant een advertentie van familie Barentz, die dankt voor de liefdevolle verzorging van wijlen mevrouw Lea Barentz-Pop. Het tehuis voor ouden van dagen, Pension Zonligt, heeft dan volgende dit bericht het adres Pythagorasstraat 18.
De eigenaresse Naatje Zonligt wordt herinnerd als een vrome vrouw. Ze droeg een blonde pruik. Vader Levie droeg een keppeltje, hun zoon Henri – die Hans genoemd werd – droeg geen keppel. Zoon Henri wordt genoemd als assistent in het pension.
Waarom Levie en Naatje met hun pension begonnen is niet bekend, waarschijnlijk was de crisis van de dertiger jaren een van de redenen. Binnen het pension woonden er verschillende Joodse bejaarden, op joodsmonument.nl staan er 14 gemeld. Of zij er nog allemaal woonden toen het pension werd opgeheven, is niet bekend. In 1938 zoekt de familie Zonligt nog een flinke huishoudster voor het tehuis en meldt dan dat het een ritueel tehuis is.
Levie en Naatje werden in Sobibor vermoord op 16 april 1943, Henri in Sobibor op 2 april 1943.
Jansje Vleeschhouwer
Betty van Essen-Kok woont in Israël en een van de bewoners was haar oma. Dat was Jansje Vleeschhouwer-de Jong. Oma Jansje woonde in de Distelstraat in Amsterdam-Noord. Oma Jansje verhuisde naar de Pythagorasstraat in 1932 of 1933. Betty woonde met haar ouders in Amsterdam-Noord en ging elke week op bezoek bij haar oma. Ze liepen dan op zondagen te voet over de Hoogte Kadijk naar het pension. Betty was in de crisis jong en was snel wagenziek in bussen en trams.
Wanneer ze aankwamen werd de deur steevast opengedaan door een kleine man en stond er rechts, in de huiskamer, een lange tafel waar grootmoeder zat. Voor het raam zaten mevrouw Nunez, mevrouw Frenkel en juffrouw Klatser. Juffrouw Klatser had tegen haar rechterslaap altijd een aardappelschil geplakt vanwege de hoofdpijn.
Wie betaalde voor het verblijf in dit pension is Betty niet bekend. Misschien de kinderen, misschien het Israëlitische armbestuur. Grootmoeder Jansje was al ver in de tachtig, maar ze ging regelmatig met haar donkerblauwe gabardine regenjas en haar alpinopetje op naar de bioscoop, en zei dan tegen haar dochter: “Ik kan toch niet altijd tussen die oude mensen zitten!”
“Leeggehaald”
Het pension werd ‘leeggehaald’ zoals dat werd genoemd. Dat ging in etappes. Een aantal bewoners werd op 19 of 26 februari 1943 in Auschwitz vermoord.
Betty van Essen-Kok was in die tijd ondergedoken bij Piet en Griet Heimans in Bussum, elke zondag kwam iemand haar vertellen wie er die week weggehaald was.
Hanna Klatser was de dochter van Jacob Klatser en Heintje Meijer Klok en werd in Amsterdam geboren op 13 december 1855 en vermoord in Auschwitz op 19 februari 1943.
Mevrouw Frenkel was Betje Frenkel – de Wolff en werd in Utrecht geboren op 22 juni 1857 en vermoord in Auschwitz op 26 februari 1943.
Mevrouw Nunes was Naatje Nunes Vaz-Davidson en werd in Beverwijk geboren op 13 juli 1875. Ze was getrouwd met Hermanus Nunes Vaz (Antwerpen, 20 juni 1882) en ze had twee kinderen; Clara Sara Nunes Vaz (Beverwijk, 4 januari 1909 – Auschwitz, 22 augustus 1942) en Henri Philippe Nunes Vaz (Beverwijk, 3 december 1918 – Amsterdam, 14 december 1925). Het gezin woonde eerst op de Blasiusstraat 44, vanaf 1923 op de Utrechtsestraat 14. Naatje werd vermoord in Auschwitz op 26 februari 1943.
Oma Jansje Vleeschhouwer-de Jong (Amsterdam, 29 december 1852) was een dochter van Moses Isaac de Jong en Heintje Jacobson. Ze trouwde in 1880 met Isaac Vleeschhouwer en kreeg 7 kinderen. Jansje werd vermoord in Auschwitz op 19 februari 1943.
verder
Jansje Gomes de Mesquita-Prins (15 augustus 1911 – 31 december 1970) en haar man David Gomes de Mesquita (30 september 1910 – Auschwitz, 31 januari 1944) organiseerden de onderduik voor Betty van Essen-Kok. David was goudsmid en diamantzetter en had een zaak in de Utrechtsestraat 43.
bron:
wikipedia,
joodsamsterdam.nl,
communityjoodsmonument.nl (geraadpleegd 1 mei 2015)
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Hermanes Nunes Vaz
www.geni.com, lemma Henri Philippe Nunes Vas (geraadpleegd 2 mei 2015)
www.maxvandam.info, stambomen Nederlandse Joodse families, lemma Levie Zonlicht (geraadpleegd 3 mei 2015)
Nieuw Israelietisch Weekblad, 6 juni 1930, pension Zonligt
Nieuw Israelietisch Weekblad, 1 september 1933, Dankbetuiging
Nieuw Israelietisch Weekblad, 23 september 1938, flinke huishoudster
herinnering Betty van Essen-Kok, Jeruzalem.
www.schaduwkade.nl/afb/media/BoekjeBetty_Ned.pdf (geraadpleegd 4 mei 2015)
www.myheritage.nl, lemma Clara Sara Nunes Vaz (geraadpleegd 1 mei 2015)
laatste aanpassing:
18 september 2019