Dat op De Lairessestraat een synagoge gevestigd was is vaak onbekend. Bijna tien jaar functioneerde deze synagoge op de bovenverdieping van De Lairessestraat 145.
De synagoge op de Lairessestraat was van de Liberaal Joodse Gemeente en daarmee de voorganger van de sjoel aan de Zuidelijke Wandelweg en de sjoel ‘bij de Rai’ – op de Soetendorpstraat.
1931-1933
In 1931 werd het verbond van de Liberaal-Godsdienstige Joden opgericht. Dit was in navolging op het in 1926 in Londen opgerichte World Union for Progressive Judaism. Deze organisatie zette zich actief in voor het verspreiden van het progressieve Jodendom, met name in de landen waar grote groepen niet-orthodoxe Joden woonden maar waar er geen afsplitsing was. Nederland was zo’n land.
In 1930 kregen de plannen voor een progressieve gemeenschap in Nederland gestalte en met Chanoeka 1930 werd in Den Haag de eerste liberale dienst gehouden. In 1930 volgde de oprichting van het Genootschap voor de Joodsche Reformbeweging.
In 1931 werd rabbijn Norden interim-rabbijn en hij stond aan de wieg van het in 1931 opgerichte verbond. De organisatie van dit Verbond van Liberaal-Godsdienstige Joden werd voortvarend ter hand genomen. Er werd onderwijs gegeven, een blad ‘Nieuw Joods Leven’ werd opgericht en juist het onderwijs werd de ziel van de beweging. Het verbond had haar zetel in Amsterdam en op 13 januari 1932 werd er binnen het Verbond een eigen afdeling voor Amsterdam opgericht. De daarop volgende sjabbat werd de eerste Amsterdamse dienst gehouden, in het Odd Fellowhuis.
Ludwig Mehler
In 1934 werd Dr. Ludwig Mehler rabbijn van dit verbond. Ludwig Mehler werd op 4 mei 1907 in Berlijn geboren en was voor Amsterdam rabbijn in Frankfurt am Main. Hij werd vermoord in Bergen-Belsen op 10 april 1945.
In 1936 werd een stuk grond aangekocht voor een begraafplaats in Rijswijk en in 1938 een stuk met hetzelfde doel in Hoofddorp, het tegenwoordige Gan Hasjalom.
Ook in deze tijd komen er veel Duits-Joodse vluchtelingen naar Nederland en zij zijn vaak liberaal-Joods. Ze sluiten zich vooral aan bij de Liberale gemeenten van Amsterdam en Den Haag.
Oorlog
Hoewel er wel plannen, onder andere in Londen, gemaakt werden om na de oorlog de gemeente weer op te bouwen kwamen de activiteiten in de oorlog tot stilstand.
Jacob Soetendorp
Jacob Soetendorp en zijn vrouw Mirjam Blits en hun zoontje Awraham (toen 3 maanden) waren in 1943 ondergedoken. Zij overleefden de oorlog en maakten in 1948 Alijah (emigreerden naar Israël). In 1953 was Jacob in Nederland waar hij in contact kwam met de voorzitter van het Verbond van Liberaal Religieuze Joden in Nederland. Dat resulteerde in een eerste voordracht op 11 januari 1954 voor de Liberaal Joodse Gemeente in Amsterdam.
Rabbijn Dr. Rülff nam in dezelfde periode afscheid en Soetendorp werd voorganger.
In de periode van Soetendorp groeide de gemeente. De sjoel op de De Lairessestraat werd in 1957 gewijd. Toen Soetendorp rabbijn werd waren er vijftig gezinnen lid, bij zijn afscheid 612.
Sjoel
De synagoge op de bovenverdieping van De Lairessestraat 145 heeft bijna 10 jaar bestaan, tot de inwijding van de synagoge op de Soetendorpstraat. Nu is het pand in gebruik bij het Joods Maatschappelijk Werk.
bron:
Archief van de Liberaal Joodse Gemeente, stadsarchief Amsterdam (geraadpleegd 1 maart 2014)
Illustratie
google streetview
gepubliceerd:
23 april 2016
laatst bijgewerkt:
31 maart 2023