De Courbetstraat is een korte straat in Amsterdam-Zuid tussen de Watteaustraat en de Michelangelostraat.
Courbetstraat 2 – Benjamin David Prins.
Benjamin David Prins (Amsterdam, ) overleed op dit adres op 11 juli 1941. Benjamin werkte veertig jaar bij het bedrijf Wiener & Co. op de Oostenburgervoorstraat 29-31. Benjamin was gehuwd met Anna Maria Cornelia van der Erve (Amsterdam, 10 november 1883 – Amsterdam, 8 april 1972).
Courbetstraat 3-1 – Dr. A. van Thijn
Dr. Adolf van Thijn (Zaandam, 24 september 1867 – Bussum, 15 oktober 1952) gaf vanaf dit adres in september 1941 lessen wiskunde. Adolf was gehuwd met Fanny Henriette Michels (Kleef, 23 november 1879) en zij hadden twee dochters; Annie Claire en Paula. Zij stonden op de ‘Barneveld-lijst‘ en gingen in juli 1943 naar Barneveld.
Courbetstraat 7 – modelwoning
De Bijenkorf had in maart 1933 op dit adres een modelwoning ingericht.
Courbetstraat 9 – rusthuis Andriesse
In 1942 was hier rusthuis Andriesse gevestigd.
Courbetstraat 10 – Mr. H. M. Alvares Correa
Advocaat Herbert Marius (Bob) Alvares Correa (Leiden, 4 september 1903) was voor de Joodsche Raad een van de personen die tijdens de bezetting leiding gaf aan de afdeling ‘Behartiging belangen van niet-Nederlandse Joden’. Herbert was gehuwd met altvioliste Etienette Marie Alberte Cecile Tombeck (Berck sur Mer, 11 augustus 1902). Zij overleefde de oorlog.
Courbetstraat 15-1 – gezin Isidor
Dr. Ernst Julius Isidor (Werlau, 11 juli 1911 – Amsterdam, 21 juli 1974) woonde hier met zijn gezin rond 1947. Ernst was gehuwd met Gerta Cohen (Dorsten, 6 augustus 1909 – Amsterdam, 27 augustus 1997) en zij hadden een zoon Rene Albert (Amsterdam, 20 november 1945 – Amsterdam, 10 mei 1961). Rene is verongelukt op vijftienjarige leeftijd. Hij werd op de fiets aangereden door een trekker met oplegger op de kruising Diepenbrockstraat – Stadionweg. Rene werd begraven op Muiderberg, zijn ouders werden later naast hem begraven.
Courbetstraat 20-1 – gezin Mayer Dinkel
Mevrouw Mayer Dinkel zocht via een advertentie in Het Joodsche Weekblad van 14 november 1941 een hulp in de huishouding. Lucie Halle (Brussel, – Sobibor, ) was gehuwd met Friedrich Mayer Dinkel (Mannheim, – Sobibor, ).
Courbetstraat 27-3 – Julius Philipp Spier
Hier woonde in het begin van de oorlog de psychochiroloog (handleeskundige) Julius Spier (Frankfurt am Main, – Amsterdam, ). Hij werd hier op 13 september 1940 ingeschreven en woonde in bij het gezin Netke. Julius was gehuwd met de niet-Joodse Hedwig Else Emmeline Rocco (Stuttgart, 12 november 1891 – Berlijn, 22 juli 1946), van wie hij in 1935 scheidde. Ze hadden twee kinderen. Julius kwam in 1939 naar Amsterdam waar zijn zus Alice Julie Krijn-Spier (Frankfurt am Main, – Auschwitz, ) woonde. Hij woonde eerst bij haar op het Muzenplein 1hs, daarna op de Scheldestraat 139-1 en vervolgens op dit adres.
Courbetstraat 28 – Leo Zwecher en Henny Trompetter
Joseph Leo Zwecher (Essen, – Midden-Europa, ) en Hendrika Trompetter (Hoogeveen,
Courbetstraat 31hs – Herbert Kiwi
Van december 1945 tot september 1954 woonde meubelfabrikant Herbert Kiwi (Schwersenz, 6 februari 1908 – 22 juli 1984) op dit adres. Herbert was eigenaar van de zaak Kiwi op de Utrechtsestraat 139 (later 145 – 147). Herbert was van december 1936 tot maart 1955 gehuwd met Annette de Vries (Amsterdam, 29 december 1909 – Amstelveen, 11 januari 1993). Annette bleef op dit adres wonen tot mei 1990. Herbert en Annette hadden een zoon Leopold (1941).
Leo Kiwi deelde het volgende mee: ‘Nadat mijn vaders meubelzaak in de Utrechtsestraat 139, door een een Verwalter overgenomen was, werd Herbert uiteindelijk tewerkgesteld in de Hollandsche Schouwburg en werden we geïnterneerd in de Joodse Invalide, mijn moeder werkte in de keuken. Dat had een voordeel, we hadden te eten. In maart 1944 stond het gezin in de rij op het station voor transport naar Westerbork. Doordat een Duitse bewaker de andere kant opkeek, konden we weglopen. We waren nergens meer veilig. Besloten werd dat ieder apart onder moest duiden. Vader Herbert kwam uiteindelijk terecht in de Leimuidenstraat 46 te Amsterdam, bij de familie Jean H. Morreau. Hij kwam het huis niet meer uit tot aan het einde van de oorlog.
Moeder Annette kwam met haar vervalste persoonsbewijs, als “evacué uit Zierikzee”, eerst bij boeren in de buurt van Ommen terecht. Dat waren NSB’ers. Ze sliep er, ijskoud, met nauwelijks kleding aan, in het stro boven de koeien. Daarna kreeg ze onderdak bij de familie Ekkelkamp in Lemele. Annette werd twee keer opgepakt en kwam terecht in strafkamp Erika, waar de uiterst gewelddadige Herbertus Bikker – de “Beul van Ommen” de leiding had. Beide keren ontsnapt ze. Ze bleef bij het gezin Ekkelkamp tot einde van de oorlog en na de oorlog bleef er altijd contact met dit gezin.
Leopold was nog geen drie en kwam met hulp van de Ondergrondse in Groot-Ammers aan de Lek terecht. De reis ernaartoe was verschrikkelijk. De Duitsers wisten dat er een Joods kind ontsnapte en zetten de achtervolging in. Leopold ontkwam doordat hij letterlijk van de ene auto in een andere werd gegooid. Hij kwam terecht in een uiterst orthodox christelijk gezin. Zondags naar de kerk, ineens een klein jongetje, voor in de kerk tussen de ouderlingen. Een ieder wist wat er aan de hand was.
Er werd in deze omgeving heel veel tegen de Duitsers ondernomen. De enkele NSB’ers in de buurt hielden zich rustig. De kaashandelaar Van der Werken, woonde aan het Schoonhovense Veer 9 hielp met voedsel. Honger was er dus niet, maar de oorlogsvader had een “harde” hand, zo vertelde hij aan Herbert, toen deze zijn zoon na de oorlog op de fiets uit Amsterdam kwam ophalen. In herinner me dat ik dagen aan tafel heb staan eten.
Toen mijn moeder hoorde dat man en kind gezond in Amsterdam waren, heeft zij een hele dag nodig gehad om naar Amsterdam te komen. Het gezin was herenigd, maar hoe velen er waren omgekomen zou later duidelijk worden’.
Courbetstraat 33-1 – gezin Braun – Gosschalk
Op 13 augustus 1939 huwden Sara Mina Gosschalk (Amsterdam, – Auschwitz, ) en houtbewerker Arthur Braun (Arnhem, – Auschwitz, ). Arthur was een zoon van Joseph Braun (Glowno, 9 januari 1886 – Amsterdam, 26 september 1936), van beroep voorzanger, en Bernardina Regina Glaser (Nijmegen, 2 september 1894).
De broer van Arthur, Maurice (Arnhem, – Auschwitz, ) woonde in het begin van de oorlog bij hen in en hij deed op 4 oktober 1941 zijn Bar Mitswa (kerkelijk meerderjarig).
Courbetstraat 36-3 – gezin Gudema
Confectiefabrikant Levie Gudema (Onstwedde, 31 januari 1881 – Norg, 28 december 1968) was gehuwd met Beela Levie (Leek, 7 juli 1886 – Assen, 23 september 1964). Zij hadden twee zoons, Aron (Groningen, – Auschwitz, ) en Lambertus Lodewijk (Groningen, – Extern kommando Gleiwitz, ). Lambertus zat in het verzet. Hij maakte deel uit van de groep van Loek Visser en hij hield zich bezig met hulp aan joodse onderduikers. Op 9 maart 1944 is hij in Amsterdam opgepakt en via de gevangenis in Scheveningen en Westerbork naar Auschwitz op transport gesteld.
bron:
Courbetstraat 15-1, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 68.
Ernst Julius Isidor, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1515.
Rene Isidor, Verkeer: 4 doden. “De Volkskrant”. ‘s-Hertogenbosch, 12-05-1961. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010877385:mpeg21:p003.
Bijenkorf, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 31-03-1933, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000581005:mpeg21:p00008.
Braun – Gosschalk, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 18-08-1939, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874585:mpeg21:p007.
Benjamin Prins, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 652.
Anna Maria van der Erve, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1414.
Herbert Marius Alvares Correa, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 12.
Alvares Correa, Joodsche Raad voor Amsterdam. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 25-07-1941, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318165:mpeg21:p001.
Courbetstraat 3 – Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 68.
Adolf van Thijn, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 810.
Dr. A. van Thijn, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 19-09-1941, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318173:mpeg21:p013.
Mayer Dinkel, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 14-11-1941, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318181:mpeg21:p012.
Levie Gudema, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 296.
Levie Gudema, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 10-01-1969, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874432:mpeg21:p014.
Zwecher, Familiebericht. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 14-08-1942, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318332:mpeg21:p006.
Hendrika Trompetter, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 821.
Hendrika Trompetter, https://www.geni.com/people/Hendrika-Trompetter/6000000166389289318.
rusthuis Andriesse, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 09-10-1942, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318339:mpeg21:p007.
Herbert Kiwi, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1087.
Annette de Vries, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1925.
Julius Philipp Israël Spier, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 767.
Alice Julie Spier, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 767.
Jean H. Morreau, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 203.
Herinniering L. Kiwi, email 30 augustus 2025, met dank.
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Michelangelostraat, hoek Courbetstraat. Flatgebouw “Zonnehof” van architect Dick Greiner (1938-1939). Jansen, C.F. (1895-1961). Collectie Leenheer, Martelhoff, Jansen, juni 1941. OSIM00004003167.
Braun – Gosschalk, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 18-08-1939, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874585:mpeg21:p007.
Dr. A. van Thijn, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 19-09-1941, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318173:mpeg21:p013.
Mayer Dinkel, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 14-11-1941, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318181:mpeg21:p012.
gepubliceerd:
29 oktober 2023
laatst bijgewerkt:
31 augustus 2025