Salomon Chelem (Kreitsburg, 22 september 1904 – Auschwitz, ) was een zoon van Itzik Chelem (Kreitsburg, 15 april 1871) en Hanna Behr (Kreitsburg, 16 juli 1871 – Sobibor, ). Salomon woonde vanaf 13 juni 1938 op de Sarphatistraat 147hs. Kreitsburg werd ook Krustpils genoemd en lag ten tijde van de geboorte van Salomon in Rusland, nu in Letland. Nu is het een wijk van de stad Jekapils een de Dvina, oost-zuid-oost van Riga.
Op 9 juni 1938 trad Salomon in het huwelijk met Cato Goudeket (Amsterdam, 9 augustus 1909 – Auschwitz, ), dochter van Regina Rabbie (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Benjamin Goudeket (Amsterdam, – Auschwitz, ). In het begin van de oorlog kregen Salomon en Cato een zoon Iwan Siegfried (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Itzik en Hanna waren degene die Letland verlieten en met hun gezin naar Amsterdam trokken. Aan de geboorteplaatsen van hun kinderen te beoordelen moet dat rond 1905 gebeurd zijn. Itzik en Hanna gingen rond en op de Weesperstraat wonen, op de Nieuwe Achtergracht 37, de Weesperstraat 109 en later 112. Op Weesperstraat 112 vestigde Itzik rond 1916 als schoen- en laarzenmaker. Wanneer de Chelems zich nog thuis voelden bij het Oost-Europese Jodendom was dit een goede omgeving, met de nabijheid van de Russische sjoel op de Nieuwe Kerkstraat.
Itzik overleed op de jonge leeftijd van 42 jaar, op 13 april 1913. Hanna zette de zaak voort. Het lijkt er op dat Salomon na het overlijden een tijd in het Nederlands Israëlietisch Jongensweeshuis verbleef. Op zich kwam dit vader voor wanneer een van de ouders was overleden en de andere voor het gezinsinkomen moest zorgen en geen tijd voor de kinderen had. S. Chelem werd genoemd in een bericht over een toneelstukje in verband met Poerim 1917. Hij voerde dit op met A. Drieduite.
Rond 1920 veranderde de naam van de zaak van Weduwe Chelem naar Firma Chelem & Co en de vestigingsplaats bleef de Weesperstraat 112. Salomon ging in de leder-, agentuur en commissiehandel. In 1924 was Salomon de secretaris van de Propagandacommissie van oud-wezen van het Nederlandsch Israëlietisch Jongensweeshuis. Het secretariaat was gevestigd op de Weesperstraat 112. In 1931 was Salomon voorzitter van de commissie.
In 1925 was Salomon actief voor de Bernard Samuel Riesstichting.
De zaak van Salomon werd tijdens de bezetting overgenomen door een Verwalter en geliquideerd. Het lijkt erop dat Salomon met Cato en Iwan geprobeerd heeft om te vluchten uit Nederland. Volgens de kaart van de Joodsche Raad werd hij uit Mechelen gedeporteerd met het vijfde transport van 25 augustus 1942. Hun zoon Iwan werd na aankomst in Auschwitz direct vermoord. Cato en Salomon werden op 30 september 1942 vermoord.
bron:
Salomon Chelem, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 153.
I. Chelem, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 22-09-1911, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 05-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000570097:mpeg21:p00003.
S. Chelem, Nationaal Archief, 094f Collectie dossiers afkomstig uit de archieven van de Omnia-Treuhandgesellschaft m.b.H., de Deutsche Revisions- und Treuhand A.G. (Zweigniederlassung Den Haag) en de Wirtschaftsprüfstelle, 5900.
Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 18-04-1913, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 05-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860254:mpeg21:p014.
Poerim, Stadsnieuws.. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 23-03-1917, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 05-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000569120:mpeg21:p00002.
Firma Chelem, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 10-09-1920, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 05-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000572151:mpeg21:p00009.
Prop.-Carnm. van Oud-Weezen van het Ned. Isr. Jongensweeshuis te A’dam. STEUNFONDS.. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 26-09-1924, p. 21. Geraadpleegd op Delpher op 05-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872507:mpeg21:p021.
S. Chelem, Stadsarchief Amsterdam, Gezinskaarten, archiefnummer 5422, inventarisnummer 265.
Kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130270393 (Salomon CHELEM).
Kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130296178 (Cato GOUDEKET).
Het 40-jarig bestaan der Bernard Samuel Riesstichting. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 13-11-1925, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 05-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871889:mpeg21:p001.
NED. ISRAËL. JONGENSWEESHUIS. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-05-1931, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 05-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874701:mpeg21:p002.
illustratie:
I. Chelem, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 22-09-1911, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 05-09-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000570097:mpeg21:p00003.
gepubliceerd:
5 september 2023
laatst bijgewerkt:
5 september 2023