Antoine Hendrik (Antoon/Anton/Toon) Prenger had in 1941 een oud-ijzer opslagplaats op de Korte Houtstraat op de hoek met de Vissteeg, waar nu de Stopera staat. Deze opslagplaats werd belangrijk tijdens de knokpartij op 11 februari 1941.
De niet-Joodse Antoon werd geboren op 9 mei 1910 in Rotterdam als zoon van Herman Prenger en Johanna Antonia Hart en trouwde op 4 april 1934 met de Joodse Sipora IJzerkoper (Amsterdam, 10 januari 1917 – Amsterdam, 4 november 1976), dochter van Jacob IJzerkoper en Rachel Mossel. Het was een gemengd huwelijk. Antoon voelde zich betrokken bij Joods Amsterdam als niet-Joodse Rotterdammer. Op 23 februari 1935 kregen ze een zoon, Jacob. In Amsterdam staat de Lange Houtstraat 31-1 en vanaf 25 oktober 1943 de Korte Houtstraat 34-3 als woonadres geregistreerd.
Op dinsdag 11 februari 1941 was het onrustig in de stad. Al dagen waren er spanningen en er werd gevreesd voor vechtpartijen tussen Joodse knokploegen (vaak deden boksers van de Joodse bokscholen mee) en WA’ers. ’s Avonds kwam het inderdaad tot een treffen. Antoon hielp mee. Hij stelde zijn oud-ijzeropslagplaats open en liet de jongens pakken wat ze nodig hadden. Ze pakten stalen pijpen en stukken hout, de WA’ers hadden zelfgemaakte wapens bestaande uit stukken tuinslang die aan de kop verzwaard waren door stukken ijzer en met een touwtje om de pols zaten. Eén WA’er, Hendrik Koot, werd tijdens dit treffen buiten westen geslagen voor Waterlooplein 93. Hij werd overgebracht naar het Binnengasthuis en overleed daar op 14 februari 1941. Antoon werd een dag later, op 15 februari om 6.10 in de ochtend gearresteerd.
De bezetter had hiermee een stok om de hond te slaan en organiseerde de eerste razzia op 22 en 23 februari 1941, waarbij 425 Joodse mannen en jongen werden opgepakt die in eerste instantie naar Kamp Schoorl werden overgebracht en vervolgens kwam een groot deel van hen in Mauthausen terecht en een deel werd vergast in het slot Hartheim bij Linz. In dit slot werden al vanaf mei 1940 vergassingen uitgevoerd en werd door de nazi’s Tötungsanstalt Hartheim genoemd.
Naar aanleiding van deze razzia brak op 25 en 26 februari 1941 de Februaristaking uit.
Het gemengde huwelijk redde het Sipora en haar kind het leven. Wel kwam Sipora in Westerbork terecht, ze werd op 26 mei 1943 geregistreerd en gehuisvest in Barak 55. Na de oorlog bleek de gehele familie van Sipora vermoord te zijn.
Antoon kwam in Mauthausen terecht, op 29 augustus 1942 onder verantwoordelijkheid van de commandant van de Sicherheitspolizei en SD Den Haag. Op 2 oktober 1943 werd hij overgebracht naar een sub-kamp van Mauthausen, Passau I, waar bij tot 2 februari 1945 gevangen zat en op die dag moest hij terug naar Mauthausen. Vervolgens ging hij naar concentratiekamp Gusen, een ander sub-kamp van Mauthausen, en dit kamp werd op 5 mei 1945 bevrijd.
Na de oorlog werd het gezin herenigd maar het huwelijk hield geen stand. Op 20 december 1946 werd de scheiding uitgesproken waarna Sipora op 8 januari 1948 hertrouwde met Johannes Wilhelm Cornelis Hermanus Jansen (Amsterdam, 25 september 1918).
Antoon hertrouwde op 17 juni 1947 met Anna Neimeijer (Amsterdam, 22 februari 1928), een huwelijk dat op 23 mei 1957 in een echtscheiding eindigde. Anna had al een zoon, en binnen het huwelijk volgden er nog acht kinderen. Antoon overleed op 14 december 1996 in Amsterdam.
bron:
Antoine Hendrik Prenger, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1967.
Wally de Lang, Waterlooplein, de laatste joodse bewoners van de nummers 64 – 78, (Amsterdam 2017) 33.
www.geni.com, lemma Sipora IJzerkoper (geraadpleegd 1 juli 2017).
Mark Schellekens, Een ster is een ster, oorlogsherinneringen van Sam de Hond, 9.
Sipora IJzerkoper, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130358720 (Sipora PRENGER IJZERKOPER).
Anton Prenger, Häftlings-Personal Karte Mauthausen, Arolsen Arcihes, 1700806 (ANTON PRENGER).
Antoine Hendrik Prenger, Stadsarchief Amsterdam, Politierapporten ’40-’45, archiefnummer 5225, inventarisnummer 6068.
Antoine Hendrik Prenger, Stadsarchief Amsterdam, Persoonskaarten, archiefnummer 30408, inventarisnummer 392.
illustratie:
Antoine Hendrik Prenger, Stadsarchief Amsterdam, Politierapporten ’40-’45, archiefnummer 5225, inventarisnummer 6068.
gepubliceerd:
1 juli 2017
laatst bijgewerkt:
5 augustus 2024