Op 23 september 2020 werd de eerste steen voor het Holocaust Namenmonument gelegd door Jacqueline van Maarsen, jeugdvriendin van Anne Frank, die dit op haar 91e jaar deed. Het was de steen die Dina Frankenhuis (Singkawang, – Sobibor, ) in herinnering brengt. Wie was Dina?
Dina werd geboren in Nederlands-Indië (Borneo) in 1923 als dochter van Hijman Frankenhuis (Nijmegen, 1 april 1891 – Amsterdam, 22 november 1924), sergeant-majoor bij het KNIL (Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger), en Naatje van de Kar (Amsterdam, – Sobibor, ). Naatje en Hijman waren in 1921 getrouwd, in Zaandam, een trouwlocatie die goedkoper was dan Amsterdam.
Vlak na de geboorte van Dina keerde het gezin naar Nederland terug. Hijman overleed op jonge leeftijd, volgens de gezinskaart bij het Stadsarchief Amsterdam op 23 november 1924, volgens een advertentie een dag eerder.
Naatje en Dina wonen eind jaren twintig in Nijmegen op de Burghardt van den Bergstraat 76. Naatje trouwde op 29 mei 1931 met koopman in galanterieën Simon Frankenhuis (Nijmegen, – Blechhammer, ), een jongere broer van Hijman. Eind 1939 werd het gezin ingeschreven in Amsterdam, waar ze gingen wonen op de 2e Boerhaavestraat 72. Dat was het laatste adres waar Dina en haar ouders woonden; voor Dina is op de kaart van de Joodsche Raad aangetekend dat ze ook nog op de Retiefstraat 4-1 woonde, dat adres ontbreekt op de kaart van de Burgerlijke Stand.
Tijdens de oorlog kreeg moeder Naatje een aanstelling bij de Joodsche Raad, ze kreeg daarvoor een Sperre en hoopte niet op transport te hoeven.
Dina, die eigenlijk kantoorbediende was, werkte in het Verpleeg- en Rusthuis Frank op de Plantage Franschelaan 11 (Henri Polaklaan) en bezat vanwege deze functie ook een Sperre (uitstel van deportatie). Dina was goed opgeleid en had 2½ jaar op de HBS gezeten. De Sperre hielp echter niet en op 3 oktober 1942 werd Dina in Westerbork ingeschreven. Ze bleef daar ruim een half jaar, tot ze op 1 juni 1943 op transport ging naar Sobibor, waar ze op 4 juni 1943 werd vermoord. Dina heeft haar moeder in Westerbork op transport zien gaan, Naatje vertrok op 6 april 1943 naar Sobibor, waar ze op 9 april 1943 werd vermoord.
Simon werd op 16 oktober 1942 vanuit Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Hij werd bij aankomst geselecteerd om te werken en kwam in Blechhammer terecht, een subkamp van Auschwitz. Deze slavenarbeid heeft Simon ruim een jaar verricht, tot hij op 31 december 1944 omkwam.
De steen die Jacqueline van Maarsen op 23 september 2020 voor Dina legde, was de eerste steen van het Nationaal Holocaust Namenmonument waarmee de Joodse, Sinti en Roma slachtoffers van de nazi’s worden herdacht.
bron:
Stadsarchief Amsterdam, Simon Frankenhuis, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 247,
Stadsarchief Amsterdam, Naatje van de Kar, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 410,
Stadsarchief Amsterdam, Hijman Frankenhuis, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 247.
“Familiebericht verloving Hijman”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1919/07/11 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 24-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859739:mpeg21:p006
“Familiebericht overlijden Hijman”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1924/11/28 00:00:00, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872516:mpeg21:p007
Kaart Joodsche Raad Dina Frankenhuis, 12720905 (Arolsen Archives)
Kaart Joodsche Raad Naatje Frankenhuis -v. d. Kar, 12721019 (Arolsen Archives)
Kaart Joodsche Raad Simon Frankenhuis, 12721050 (Arolsen Archives)
“Advertentie Huize Frank”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1941/05/16 00:00:00, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 24-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318155:mpeg21:p014
illustratie:
“Familiebericht verloving Hijman”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1919/07/11 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 24-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859739:mpeg21:p006
“Familiebericht overlijden Hijman”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1924/11/28 00:00:00, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 24-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872516:mpeg21:p007
“Advertentie Huize Frank”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1941/05/16 00:00:00, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 24-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318155:mpeg21:p014
gepubliceerd:
23 september 2020
laatst bijgewerkt:
10 mei 2022