Israël Aandagt was een van die vele Amsterdamse Joden die nooit de geschiedenisboeken hebben gehaald. Hij leefde zijn leven met simches en tsores (vreugde en verdriet) in een stukje van de hoofdstad en werd uiteindelijk begraven op Zeeburg. Daar is zijn matseiwah (zerk) nog te zien. Hij kreeg een stenen zerk, de allerarmsten moesten het vaak met een houten zerk doen en dan zijn in de loop van de tijd alle zichtbare sporen verdwenen. Wat is er te vinden over Hartog?
Israël werd in 1807 geboren als zoon van Levie Aandagt en Hanna Hartog Groen. Maar waar in Amsterdam zijn jeugd zich afspeelde is niet terug te halen. De kans dat dit in ‘de Jodenhoek’, rond Waterlooplein of rond de Valkenburger- of Rapenburgerstraat was, is groot.
Levie trouwde op 18 oktober 1826 met Lea Simon Vos (Amsterdam, 21 oktober 1810) en het Stadsarchief Amsterdam laat zien dat ze (onder meer) op Raamgracht 31 en de Zandstraat 40 woonden. Levie en Hanna kregen zeker vier kinderen; Schoontje (Amsterdam, 29 oktober 1839 – Amsterdam, 8 januari 1915), Sara (Amsterdam, 28 oktober 1842), Hartog (Amsterdam, 1 november 1844) en Abraham (Amsterdam, 10 oktober 1850). Ten tijde van de geboorte van Schoontje woonden ze op de Lange Houtstraat 3.
Israël was koopman. Maar dat was een heel wijd begrip. Van eenvoudig venter, die van deur tot deur ging, via marktkoopman tot ondernemer.
Schoontje trouwde op 9 augustus 1865 met sigarenmaker Aron Leijden van Amstel (Amsterdam, 29 oktober 1841 – Amsterdam, 10 februari 1913) en zij werden ouders van een groot gezin met elf kinderen.
Sara trouwde op 31 oktober 1866 met Manus Hond (Amsterdam, 28 februari 1834 – Amsterdam, 16 juli 1884). Zij woonden onder andere op de Joden Houttuinen 13. Waarschijnlijk werkte Manus in de diamantindustrie. In 1874 werd het gezin (met de kinderen Lientje en Levie) op de Rembrandtstraat in Antwerpen ingeschreven. Op 20 februari 1877 kwamen Manus, Sara en de kinderen terug uit Antwerpen en gingen wonen op de Jodenhouttuinen 13. Manus woonde daar tot zijn dood. Sara verhuisde in augustus 1885 met de kinderen weer terug in Amsterdam en ging met haar zes kinderen (Leentje, Levie, Israël, Engeltje, Klaartje en Rachel) op de Zandstraat 32 wonen.
Hartog trouwde met Grietje Presser (Amsterdam, 4 januari 1829) en zij woonden (onder andere) op de Zandstraat 44 en op de Zandstraat 38. Hartog en Grietje kregen zeker twee kinderen; Leentje (Amsterdam, 4 maart 1866) en Andries (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Abraham Aandagt was onder meer sigarenmaker. Er kon in de archieven geen echtgenote worden gevonden. Hij woonde in bij zijn zus Schoontje en zwager Aron, en werkte bij Aron in de (sigaren)zaak.
bron:
Israel Aandagt, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1864-1874, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1036.
Israel Aandagt, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2078.
Manus Hond, Rijksarchief België (Brussel), Vreemdelingendossiers. Ministerie van Justitie. Bestuur Openbare Veiligheid. Dienst Vreemdelingenpolitie. Alfabetische Steekkaarten van de Individuele dossiers geopend tussen 1835 en 1912 (dossiers nrs. 1-999.999); archiefblokken 1538, 1534 en 1535 met T 413., Brussel.
Lientje Hond, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2324.
Hartog Aandagt, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1864-1874, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1037.
Hartog Aandagt, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2324.
Abraham Aandagt, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1968.
Aanvulling d.d. 19 januari 2024 (email) met dank aan Bart Voorzanger.
Illustratie:
met dank aan Bart Voorzanger.
gepubliceerd:
19 januari 2024
laatst bijgewerkt:
19 januari 2024