De Markensteeg of Markenstraat lag in het verlengde van de Lazarussteeg, tussen de Jodenbreestraat en de Valkenburgerstraat in. In de jaren zestig is de steeg gesloopt en de naam verviel bij raadsbesluit d.d. 7 maart 1968.
De steeg was genoemd naar het eiland Marken of Valkenburg dat rond 1600 bij de stad getrokken werd. Het was een kleine straat met de nummers 1 tot en met 13, maar wel met een flink aantal bewoners. Wat is er over een deel van hen te vinden?
Markensteeg 1 – H. M. Krant
H. M. Krant & Zoon gebruikten dit pand voor hun handel in zuidvruchten. Dit pand stond op de hoek met de Jodenhouttuinen en werd afgebroken in 1938. Vermoedelijk was dit koopman in fruit Hartog Krant (Amsterdam, 14 oktober 1855 – Auschwitz, 24 september 1943), zoon van Mozes Krant en Geertje Gans. Hartog was gehuwd met Saartje Degen (Amsterdam, 22 september 1853 – Amsterdam, 21 september 1933). Zij hadden zeker negen kinderen en het laatste adres van Hartog was de Nieuwe Herengracht 89-2.
Markenstraat 1 – I. Nabarro
I. Nabarro woonde hier rond 1900. Hij was diamantwerker, werkte bij Van Moppes en kreeg als lid van de Algemene Nederlandse Diamantwerkers Bond een uitkering wegens ziekte.
Markensteeg 1 – 1hoog – Salomon Polak
Op dit adres woonde Salomon Polak (1867) met zijn zoons Abraham (1906), Emanuel (1908) en neef Juda Been (1912). Ook het gezin van Emanuel Halverstad (1904) woonde er. Dit adres werd in mei 1938 afgebroken.
Markensteeg 1a voorhuis – Goudeket
S. Goudeket had hier zijn handel in aardappelen. Het pand werd afgebroken in 1928.
Markensteeg 2 – volksdrogist Polak
A. Polak opende in juni 1916 zijn volksdrogisterij op dit adres. Dit adres was op de hoek met de Jodenhouttuinen. Het pand werd in 1931 onbewoonbaar verklaard.
Markensteeg 2 – David Dotsch
David Dotsch was kapper en hij was hier in 1921 gevestigd. David werd in Amsterdam geboren op 13 november 1899 en huwde met Henriette Speelman (Amsterdam, 6 augustus 1900 – Auschwitz, 19 november 1942). Zij hadden een dochter Regina (Amsterdam, 10 mei 1926 – Auschwitz, 19 november 1942) die ook kapster werd. Later vestigde David zijn zaak op de Jodenbreestraat 101. David werd in Auschwitz vermoord op 31 januari 1944. Het pand werd afgebroken op 25 oktober 1932.
Markensteeg 3 – pakhuis
In dit pand heeft een groentehandel gezeten en daarna een pakhuis in gebruik bij M. Bouman van de Jodenbreestraat 70. Het pand werd in 1928 afgebroken.
Markensteeg 4 – potten en pannen Groenteman
Barend Groenteman (1893) verkocht hier potten en pannen; later was er een schoenmakerswerkplaats gevestigd. Afgebroken in 1932.
Markensteeg 6 – D. A. Cozijn
David Cozijn (Amsterdam, 10 februari 1857) opende in maart 1896 een magazijn van tabak en sigaren op dit adres. Hij verkocht ook koffie en thee.
Markensteeg 6 – Ph. Presser
In 1906 was op dit adres de tabak, sigaren, koffie en theezaak van Ph. Presser gevestigd. Philip Presser werd op 21 februari 1877 in Amsterdam geboren en was gehuwd met Jeannette Bartels (Amsterdam, 10 februari 1877 – Sobibor, 4 juni 1943) en zij hadden vier zoons, Bernard (Amsterdam, 15 juli 1907), Jozef Hijman (Amsterdam, 24 maart 1910 – onbekend, 31 maart 1944), Louis (Amsterdam, 7 januari 1912 – Sobibor, 16 juli 1943) en Simon (Amsterdam, 4 april 1916 – Auschwitz, 9 maart 1944). Vader Philip werd in Sobibor vermoord op 4 juni 1943.
Markensteeg 7 – Vleeschhouwer A. Gazan
Deze slager verhuisde zijn bedrijf aan het begin van 1902 naar dit adres.
Markensteeg 8 – comestibles Pront
In 1910 had Alexander Pront (Amsterdam, 29 juli 1883) hier een zaak in fruit, chocolade, suikerwerken en comestibles. In 1922 verkocht zijn echtgenote Eva Pront hier vis. Pand werd in 1932 afgebroken.
Markensteeg 9 – slagerij Polak
Gabriel Polak (Amsterdam, 21 augustus 1877 – Sobibor, ) had hier rond 1922 zijn slagerij. Gabriel was gehuwd met Schoontje Jacobs (Amsterdam, 11 januari 1878 – Sobibor, ) en zij hadden twee kinderen; Mozes Gabriel (Amsterdam, 23 mei 1902 – Sobibor, ) en Jacob Isaak (Amsterdam, 23 januari 1904 – Sobibor, ). Gebouw gesloopt in 1945.
Markensteeg 10 – kapper Bolle
Benedictus Bolle (Amsterdam, 26 augustus 1880 – Diemen, ) was kapper en hij wenste in 1901 zijn klanten een goed nieuwjaar. Benedictus was gehuwd met Esther Stijsel (Amsterdam, 1 april 1884). Benedictus en Esther hadden twee dochters, Anna (Antwerpen, 13 april 1907 – Auschwitz, ) en Carolina (Amsterdam, 26 augustus 1911).
Markensteeg 10 – kapper De Visser
D de Visser was kapper en zat op dit adres rond 1910.
Markensteeg 10 – kapper S. J. Hemelrijk jr.
In 1928 was op dit adres kapper Hemelrijk gevestigd. Hoewel Simon Johannes Hemelrijk (Amsterdam, 13 maart 1886) voor zover na te gaan niet Joods was, richtte hij zich met zijn advertenties in het Nieuw Israëlietisch Weekblad wel op de Joodse klanten.
Markensteeg 10hs – Abraham van der Kar
Op dit adres woonde in de oorlog Abraham van der Kar, vrachtrijder (Amsterdam, 12 augustus 1907 – Auschwitz, 30 september 1942).
Markensteeg 11 – kleermaker Verkozen
Meester kleermaker M. Verkozen wenste zijn begunstigers en vrienden een goed nieuwjaar toe in september 1895.
Markensteeg 11hs – gezin De Vries
Op dit adres woonden in de oorlog Simon de Vries, loodgieter (Amsterdam, 29 augustus 1884 – Sobibor, 26 maart 1943) en zijn vrouw Rachel Speijer (Amsterdam, 11 augustus 1875 – Amsterdam, 27 februari 1943). Pand gesloopt in november 1945.
Markensteeg 11-1 – gezin De Swarte
Op dit adres woonden in de oorlog Hijman de Swarte, koopman (Amsterdam, 24 januari 1887 – Sobibor, 11 juni 1943), Leentje de Swarte – Vogel (Amsterdam, 18 april 1915 – Sobibor, 11 juni 1943), Salomon Vogel (Amsterdam, 15 januari 1935 – Sobibor, 11 juni 1943), Max de Swarte (Amsterdam, 15 december 1941 – Sobibor, 11 juni 1943) en Anna de Swarte (Amsterdam, 254 januari 1943 – Sobibor, 11 juni 1943).
Markensteeg 12 – snoepwinkel Santilhano
Hier was van 1899 tot 1929 de snoepwinkel van Jacob Santilhano (22 november 1865) en zijn vrouw Elisabeth Stokking (Amsterdam, 28 mei 1864) gevestigd. Het pand werd in november 1945 gesloopt.
Markensteeg 13 – zakkenhandel Van Kleef
De zakkenhandel van W. van Kleef was hier gevestigd. Het pand werd in november 1945 gesloopt. Waarschijnlijk betrof dit Wolf van Kleef (Amsterdam, 16 september 1886 – Auschwitz, ). Hij woonde met zijn vrouw Maria Goudeketting (Amsterdam, 15 augustus 1887 – Sobibor, ) en hun kinderen Marcus (Amsterdam, 13 maart 1912 – Auschwitz, ) en Raphaël (Amsterdam, 9 april 1914 – Auschwitz, ) vanaf juni 1911 op nummer 10-1. Ten tijde van de oorlog woonden Maria en Wolf op de Nieuwe Prinsengracht 48huis.
bron:
“De Markensteeg in 1913”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 24-12-1965. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873231:mpeg21:a0113
Stadsarchief Amsterdam, woningkaart Markensteeg 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13
stadsarchief Amsterdam, persoonskaart S J Hemelrijk
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Santilhano
“Advertentie Verkozen”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 27-09-1895. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858450:mpeg21:a0013
“Binnenland. AMSTERDAM Cozijn, 27 Febr. 1896.”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 28-02-1896. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858472:mpeg21:a0028
“Advertentie Presser”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 19-09-1906. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871856:mpeg21:a0024
www.joodsmonument.nl, lemmata Markensteeg 10hs, 11hs, 11-1 (geraadpleegd 16 juni 2017)
“Advertentie De Swarte”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 30-09-1910. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872699:mpeg21:a0062
“Advertentie De Visser”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 11-09-1912. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860223:mpeg21:a0069
“Advertentie Polak”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 09-06-1916. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860457:mpeg21:a0015
“Advertentie Dotsch”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 30-09-1921. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874022:mpeg21:a0036
“Advertentie Pront”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 27-01-1922. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874039:mpeg21:a0021
“Advertentie Polak”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 07-04-1922. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860202:mpeg21:a0009
“Advertentie Hemelrijk”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 14-09-1928. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858035:mpeg21:a0053
www.joodsmonument.nl, lemmata familie Presser (geraadpleegd 16 juni 2017)
www.joodsmonument.nl, lemmata Markensteeg 10hs, 11hs, 11-1 (geraadpleegd 16 juni 2017)
www.joodsmonument.nl, lemmate familie Dotsch (geraadpleegd 16 juni 2017)
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Cozijn, D. – 10-02-1859 – 5422-0285-1220
Stadsarchief Amsterdam, adreskaart a vóórhuis – Handel in Aardappelen afgebroken – 1122_WKSAA00223000516
Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Bolle, B. – 26-08-1880 – 5422-0153-5530
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart [van] Kleef, W. – 16-09-1886 – 5422-0754-3170
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Polak, G. – 21-08-1877 – 5422-1152-1220
A. Gazan, Israëlietisch nieuws- en advertentieblad voor Nederland, jrg 1, 1902, no 8, 07-02-1902. Geraadpleegd op Delpher op 09-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005732009:00001
Nabarro, Weekblad van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond, jrg 6, 1900, no 34, 24-08-1900. Geraadpleegd op Delpher op 11-06-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG06:001480034:00001.
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Markensteeg nr. 1A – 3 – 5, links ingang Jodenhouttuinen. juni 1913. OSIM00002000088
“Advertentie Verkozen”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 27-09-1895. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858450:mpeg21:a0013
“Advertentie Presser”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 19-09-1906. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871856:mpeg21:a0024
“Advertentie Polak”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 09-06-1916. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860457:mpeg21:a0015
“Advertentie Pront”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 27-01-1922. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874039:mpeg21:a0021
A. Gazan, Israëlietisch nieuws- en advertentieblad voor Nederland, jrg 1, 1902, no 8, 07-02-1902. Geraadpleegd op Delpher op 09-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005732009:00001
gepubliceerd:
15 juni 2017
laatst bijgewerkt:
9 december 2021