(Nieuwe) Uilenburgerstraat

In 1591 ontstonden er in de stad plannen om de stad richting het oosten uit te breiden. Dit was de zogenoemde Tweede Uitleg, en ervoor werden de eilanden Uilenburg, Rapenburg en Marken uitgegraven en aangeplempt. In 1593 was het gebied bewoonbaar en werden de eerste kavels uitgegeven, met name aan scheepsbouwers. Aan de westzijde van Uilenburg kwam houtopslag, aan de oostkant de scheepswerven. De eilanden waren echter smaller geworden dan men oorspronkelijk voor het oog had, en in de praktijk te smal voor behoorlijke scheepsbouw. Waarschijnlijk was dit de reden dat in 1619 de Admiraliteit van Amsterdam al verhuisde naar Rapenburg. Tussen 1606 en 1608 werd het gros van de bouwkavels op Uilenburg uitgegeven. 
Zowel Marken als Uilenburg waren slecht bereikbaar en in 1680 waren de scheepstimmerlieden met hun werven al verplaatst naar de Oostelijke Eilanden. Op Uilenburg kwamen nieuwe pakhuizen en bij het ontbreken van regels werden kavels opgedeeld en ontstonden er tal van sloppen, stegen en achterhuizen. Uilenburg werd een woongebied voor de arbeiders en een groot aantal verarmde (Oost-Europese) Joden. In 1879 kwam op het eiland de toen grootste diamantslijper ter wereld, die van Boas (nu Gassan).
In de jaren twintig van de vorige eeuw werd de Uilenburgerstraat aan de westzijde en de Batavierstraat gesloopt, en werd een bredere straat aangelegd, Nieuwe Uilenburgerstraat. Op deze pagina zowel gegevens over de Uilenburgerstraat als over de Nieuwe Uilenburgerstraat.

Uilenburgerstraat – armoede
In een ‘Verslag aan den Koning van de bevindingen en handelingen van het Geneeskundig Staatstoezigt in het jaar 1886’ staat iets over de toestand waarin bewoners van deze straat leefden. ‘Een perceel in de Uilenburgerstraat, bestaande uit een kelder en 2 vertrekjes, wordt door 17 menschen bewoond. Hiervan hebben 7 aan vlektyphus geleden, terwijl bovendien 2 dochters, die aldaar nu en dan haar moeder bezochten, typlius in abortiefvórm vertoond hebben. Op één na zijn allen opgenomen in het Israëlietisch ziekenhuis, en de woning is ontsmet. De inspecteur gaf den burgemeester kennis van dit geval en verzocht een onderzoek te doen instellen naar de gesteldheid der riolen’. 
Dit kwam voor, en hoefde niet voor de gehele straat te gelden. Wel werd deze straat vanwege deze aspecten als een van de eerste straten in Amsterdam in het begin van de twintigste eeuw grootschalig gerenoveerd. Volgens een krantenbericht van december 1922 waren de huizenblokken tussen de Batavierstraat en de Uilenburgerstraat, van de Oostersekade tot de Houtkopersburgwal, geheel verdwenen.

Uilenburgerstraat – ghaftsei torah
In 1902 bestond de godsdienstige vereniging chaftsei torah 30 jaar en naar aanleiding hiervan verscheen in het Onafhankelijk Israëlitisch Orgaan voor Nederland het volgende verslag:
Een 30-jarlg jubilee.
Ter gelegenheid van haar 30-jarig bestaan, bood genoemde Vereeniging Zaterdag 27 Dec. j. l. in den huize „Plancius’, aan leden en genoodigdon een zeer genoeglijken feestavond aan. Na een flinke en goed voorgedragen openingsrede door den Voorzitter der propagandacommissie, den heer E. de Brave, werd hem door het bestuur een zilveren beker met toepasselijke inscriptie vereerd, terwijl de volijverige Secretaris, de heer S. M. Koster, een ivoren inktstel ten geschenke ontving. Aan de rede der heeren de Brave ontleenen wij, dat de vereeniging, opgericht in de Uilenburgerstraat, bij hare stichting slechts 17 leden telde en thans 50 leden heeft. Na een Feestlied, woorden van B. L. Sonepouse door een koor van dames en heeren zeer verdienstelijk uitgevoerd, werden verscheiden chantantnummers, tot groot verzoek der zeer talrijk aanwezigen, voorgedragen. Bij het 2e gedeelte waren wij niet tegenwoordig .De leeraar der Vereeniging, de Eerw. heer B. Gans was met diens echtgenoote tegenwoordig. Een bal besloot het goed geslaagde feest, hetwelk een zekere wijding had, doordien het ter eere van onzen dierbaren godsdienst plaats had. 

Uilenburgerstraat – sloppen en stegen
Er waren in de Uilenburgerstraat ook een aantal sloppen en stegen die toegankelijk waren vanaf deze straat. Dit waren: Bittersgang B ter hoogte van nummer 3 (nummering van 1875: 165-169), Cokkenhofje (Klokkengang), Engel Gabriëlsgang ter hoogte van nummer 23, Fonteinengang (Fortuinengang), Fortuinengang B ter hoogte van nummer 17, Gabriëlsgang B ter hoogte van nummer 23, de Gemene Fortuinengang, Kaasjesgang, Kerkgang B ter hoogte van nummer 49, Klokkengang B (Klokkenhofje B) ter hoogte van nummer 28/29, Koning Davidsgang B tussen nummers 63 en 65, Parsengang ter hoogte van nummer 3, Schollenvangersgang B ter hoogte van nummer 34/35, Sleepersgang B ter hoogte van nummer 11, Slot Sparenburgsgang B ter hoogte van nummer 11, Vinkensteeg B ter hoogte van nummer 25/26, Werfgang, Wijnkorfsgang B ter hoogte van 135-137.

Uilenburgerstraat 2 – M. J. Engers
M. J. Engers was tot oktober 1878 voorzitter van de Vereeniging Vriendschap en Uitspanning. Meijer Engers (Aarlanderveen, 26 maart 1856) was een zoon van Isaak Engers (Aarlanderveen, 1823) en Zara Spier (Oldemarkt, 1820).

Nieuwe Uilenburgerstraat 2 – kruidenier A. Kaas
A. Kaas stond in Het Joodsche Weekblad  in juli 1941 genoemd als een van de zaken in kruidenierswaren, comestibles, boter, kaas en eieren waar Joden hun inkopen konden doen.  Abraham Kaas (Amsterdam, 22 mei 1915 – Mauthausen, 14 augustus 1941) baatte deze kruidenierszaak uit en hij was een van de 389 mannen die werden opgepakt bij de razzia in februari 1941. Hij was een zoon van kruidenier Levie Kaas (Amsterdam, 13 februari 1885 – Sobibor, 16 april 1943) en Henriëtte Sturkop (Amsterdam, 14 januari 1883 – Sobibor, 16 april 1943). In het begin van de oorlog woonde Abraham op de Amstellaan 34^-1.

Uilenburgerstraat 3 – koffiepellerij De Witte Leeuw
Rond 1895 was hier de koffiepellerij ‘De Witte Leeuw’ gevestigd. Op het pand was in 1916 al een gevelsteen bevestigd van een klimmende leeuw met als onderschrift ‘De Witte Leeu’.

Nieuwe Uilenburgerstraat 4 – gezin Golsteijn
Vader, moeder en zes kinderen Golsteijn woonden op dit adres tijdens de oorlog. Ze waren niet Joods, maar hun huis werd wel gedocumenteerd door fotograaf Ad Windig van de verzetsgroep ‘De Ondergedoken Camera’. Om vooral tijdens de hongerwinter de oorlog door te komen begon dit gezin hun eigen woning systematisch te slopen. Alles wat brandbaar was werd gesloopt om te zorgen voor een beetje warmte. Tijdens de hongerwinter werden zo’n 1500 woningen vernield. Na de oorlog bleek dit pand niet meer te redden en werd neergehaald.

Nieuwe Uilenburgerstraat 10^-1 – Izaak Wurms
Izaak Wurms (Amsterdam, 16 november 1914 – Mauthausen, 5 september 1941) woonde hier rond 1930 bij zijn ouders en was een diamantslijper die bij de diamantslijperij Grishaver werkte. Het gezin woonde aan het begin van de oorlog nog op dit adres.
Izaak was een zoon van Ruben Wurms (Amsterdam, 7 december 1877 – Auschwitz, 22 oktober 1942) en Clara Hamburg (Amsterdam, 21 juni 1880 – Sobibor, 13 maart 1943). Izaak had een broertje Salomon die op jonge leeftijd overleed. Izaak was een van de 389 jongens en mannen die werden opgepakt bij de razzia’s in februari 1941. Hoewel de officiële datum van zijn dood op 5 september 1941 in Mauthausen is, is het vermoeden dat hij op 13 augustus 1941 in Slot Hartheim is vergast.

Nieuwe Uilenburgerstraat 22-24 – De Hollandse Inleggerij
Meer over deze zuurinleggerij via deze link.

Uilenburgerstraat 24^a – Godsdienstige Zangvereniging Ohabe Sjier
Deze zangvereniging, die in 1883 bestond en onder andere in Plancius zong, werd voorgezeten door W. Heertje die op dit adres woonde.

Uilenburgerstraat 27 – schoenen Drukker
Rond 1878 werden bij H. Drukker op dit adres schoenen, pantoffels en laarzen verkocht. Heijman Drukker (Amsterdam, 23 maart 1849) was gehuwd met Vogel de Jong (Amsterdam, 12 februari 1847). In 1880 verhuisde de onderneming naar de Koningsstraat 40.

Uilenburgstraat 29^c – IJs Lazarus
L. Lazarus verkocht rond 1881 vanaf dit adres vanille-ijs en waterijs. Lion Lazarus (Kampen, 21 mei 1843) was gehuwd met Esther de Jong (Amsterdam, 18 november 1845).

Uilenburgerstraat 29 – vleeshouwer Gobus
Op woensdag 29 maart 1882 opende A. M. Gobus op dit adres zijn vleeshouwerij. Waarschijnlijk noemde Sander Gobus (Nieuwer Amstel, 21 april 1832) zich Alexander. Hij was gehuwd met Heintje Cohen (Warmond, 2 september 1833).

Uilenburgerstraat 29 – Sophie Rosenthal Bewaarschool
Aan de Uilenburgerstraat 29 stond de Sophie Rosenthal bewaarschool. Deze school werd in 1887 gesticht, had tien lokalen en plaats voor 500 kinderen uit arme gezinnen. Rond 1920/1930 werd deze buurt gesaneerd en werd deze school verbouwd tot Vakschool voor Kleermakers.
Daarvoor zaten op deze school arme kinderen uit deze buurt. Na de Tweede Wereldoorlog was de school niet meer nodig, in 1956 is hij afgebroken en alleen de woning die bij de school hoorde staat er nog (op de foto’s hoe de school eruit zag, de woning vanaf de gemeentewerf, de woning vanaf de Valkenburgerstraat). De eerste steen voor de woning werd gelegd op 15 juni 1887.

verder
In april 1893 werd de bewaarschool vereerd met koninklijk bezoek.

Uilenburgerstraat 29^e – Sigfried Hoofiën
Sigfried Hoofien was secretaris van het hoofdbestuur van de Nederlandse Zionistenbond rond 1906 en werd als zodanig genoemd in De Joodsche Wachter, de periodiek van de organisatie. Sigfried Hoofiën (Utrecht, 29 augustus 1881 – Tel Aviv, 7 juli 1957) woonde op dit adres en was een zoon van Rosina Blaauw (Utrecht, 30 juni 1855) en rabbijn Jacob Hoofiën. Rosina was directrice van de Sophie Rosenthal bewaarschool. Ook een zus van Sigfried, juriste Jeanette Hoofiën (Utrecht, 2 februari 1886 – Latroen, 22 september 1948), was lid van de organisatie. Jeanette werd vermoord bij een aanslag.

Uilenburgerstraat 29^-1 – David Papegaaij en Sara Tas
David Papegaaij (Amsterdam, 23 februari 1872 – Amsterdam, 4 januari 1929) en Sara Tas (Amsterdam, 4 februari 1867 – Amsterdam, 20 januari 1941) vierden op 3 september 1910 het feit dat ze 12½ jaar gehuwd waren en werden gefeliciteerd door hun kinderen Benedictus (Amsterdam, 16 januari 1899 – Auschwitz, 31 januari 1943), Judie (Judic, Amsterdam, 17 mei 1901 – Auschwitz, 15 december 1942), Michiel (Amsterdam, 3 juni 1903), Willem (Amsterdam, 22 juni 1905) en Vrouwtje (Amsterdam, 23 december 1909).

Uilenburgerstraat 30 – bakker Berkhof
In 1891 meldde bakker Samuel Berkhof (Amsterdam, 21 juli 1869 – Auschwitz, 10 september 1942), woonachtig op dit adres, zich aan als lid van de Handwerkers Vriendenkring. Hij woonde hier bij zijn ouders. Vier jaar later trouwde hij met Maria Kleerkoper (Amsterdam, 27 april 1873 – Auschwitz, 10 september 1942) en zij zouden vier kinderen krijgen. In het begin van de Tweede Wereldoorlog woonden Samuel en Maria op de Nieuwe Amstelstraat 14^-2 in Amsterdam. Dochter Frederika (Amsterdam, 20 augustus 1897 – Amsterdam, 2 september 1982) overleefde de oorlog.

Uilenburgerstraat 31 – College Menachijm Awijliem van Uilenburg
Rond 1870 was hier, in de oude nummering R17, een lokaal gevestigd waar het College Menachijm Awijliem van Uilenburg gebruik van maakte voor de aanbesteding voor het maken van ‘paasbroden’ (matzes) voor Pesach 1870. Gegadigden konden hun aanbod inleveren in dit lokaal in een gesloten envelop op zaterdagavond 22 januari 1870.

Uilenburgerstraat 31 – kruidenier R. M. Krant
R. M. Krant had hier in 1897 een winkel in kruideniers- en grutterswaren. Vermoedelijk was dit sigarenmaker Ruben Krant, die op 27 woonde. Mij was een zoon van Mozes Krant en werd geboren op 14 maart 1862 in Amsterdam. Ruben was gehuwd met Lea Tas (Amsterdam, 14 oktober 1862). Ruben overleed in Apeldoorn op 22 november 1913.

Uilenburgerstraat 30-34 – broodbakkerij Van Praag
Op dit adres was in 1893 de brood- en beschuitbakkerij van J. M. van Praag ORT gevestigd. Op het pand van nummer 34 was rond 1916 de gevelsteen aangebracht met het opschrift De Delftse Tuynpot 1750. Jacob Mozes van Praag (Amsterdam, 1849) was niet gehuwd.

Uilenburgerstraat 35 – Mozes Peper
Mozes Emanuel Peper (Amsterdam, 9 november 1868 – Amsterdam, 29 mei 1942) vierde op 29 november 1881 zijn Bar Mitswa (kerkelijk meerderjarig). Hij was een zoon van Emanuel Jochem Peper en Judie Koster. Hij was getrouwd met Betje Salomon Boekdrukker, die in 1934 overleed. Het echtpaar had één dochter, Jeannette (Amsterdam, 24 mei 1914 – Auschwitz, 30 september 1942). In het begin van de oorlog woonde Mozes op de Amstel 137^hs.

Uilenburgerstraat 38 – godsdienstonderwijzer I. S. Hildesheim
Deze godsdienstonderwijzer vestigde zich hier in 1885 en woonde daarvoor op de Jodenhouttuinen 15. Izak Hildesheim (Gorinchem, 2 maart 1835) was gehuwd met Saartje Piller (Den Haag, 12 april 1840).

Uilenburgerstraat 38 – Hijman Augurkiesman
Nog maar 26 jaar oud was Hijman Augurkiesman (Amsterdam, 19 november 1861) toen hij op 18 oktober 1888 overleed. De annonce voor zijn overlijden werd geplaatst door zijn vrouw Sophia van Zanten (Rotterdam, 2 april 1857).

Uilenburgerstraat 52 – T. Halberstad
Het einde van de negentiende eeuw was een periode dat er een aantal nieuwe organisaties ontstond die te maken hadden met niet-religieuze levensovertuiging. Zo werd bijvoorbeeld in 1894 De Nederlandsche Vegetariërsbond opgericht. T. Halberstad, die op dit adres woonde, stond op de Amsterdamse ledenlijst in De Vegetarische Bode, het tijdschrift van de bond.

Uilenburgstraat 54 – gebroeders Pijnappel Beth
De gebroeders Pijnappel Beth, in manufacturen, waren ronde 1881 op dit adres gevestigd.

Uilenburgerstraat 58 – A. Nabarro
A. Nabarro was roosjesversteller (voor de diamantindustrie) en bood zich in 1909 aan in het Weekblad voor den Algemeene Nederlandsche Diamantwerkersbond.

Uilenburgerstraat 60 – ziekenoppasser H. Berklou
In 1863 woonde hier ziekenoppasser H. Berklou. De toenmalige nummering was R 132.

Uilenburgerstraat 62 – E. A. Roos
Tal van jaren leverde E. A. Roos rond 1871 Etrogs en Loelavs voor Soekot (Loofhuttenfeest). De toenmalige nummering was R 131. Bloemenverkoper Eliazer Abraham Roos (Amsterdam, 29 november 1819) was gehuwd met Sara (Amsterdam, 10 januari 1823).

Uilenburgerstraat 63-65 – gevelsteen
Rond 1916 was hier een gevelsteen aangebracht met de verbeelding van David met de harp en het onderschrift D’Kooning David.

Uilenburgerstraat 68 – smid Rokkestikker
Jacob David Philip Rokkestikker (Amsterdam, 10 maart 1846) was smid en was op dit adres gevestigd rond 1888. het gezin verhuisde in 1897 naar de Lange Houtstraat 5. Jacob was gehuwd met Roosje van Gelderen (Leiden, 8 april 1845) en zij hadden de volgende kinderen: Eva (Leiden, 4 januari 1871 – Auschwitz, 26 februari 1943), David (Amsterdam, 6 december 1872 – Auschwitz, 3 december 1942), Saartje (Amsterdam, 12 februari 1875) en Rachel (Amsterdam, 18 juli 1877),  Elisabeth (Amsterdam?, 15 maart 1881 – Amsterdam, 6 januari 1940) en Elkan (Amsterdam, 1 augustus 1884 – Sobibor, 21 mei 1943).

Uilenburgerstraat 68 – Salomon Gobets
Salomon Gobets (Amsterdam, 25 september 1890 – Auschwitz, 3 september 1942) vierde op 24 oktober 1903 zijn Bar Mitswa (kerkelijk meerderjarig). Hij was een zoon van Abraham Gobets (Amsterdam, 25 juli 1869 – Amsterdam, 5 januari 1931) en Matje Wurms (Amsterdam, 20 september 1864 – Auschwitz, 1 februari 1943). Salomon werd venter en woonde in het begin van de oorlog op de Derde Oosterparkstraat 42^-2 in Amsterdam. Hij trouwde met Anna Muzikant (Amsterdam, 1 november 1889 – Sobibor, 2 juli 1943) en zij kregen twee kinderen: Abraham (Amsterdam, 11 april 1913 – Sobibor, 9 juli 1943) en Koosje (Amsterdam, 20 oktober 1923 – Sobibor, 2 juli 1943).

Uilenburgerstraat 68 – brooddepot Montezinos
Meijer Montezinos en zijn vrouw, die roosjessnijdster was, hadden op dit adres een brooddepot.

Nieuwe Uilenburgstraat 70 – Claudius Civilusschool
Rond 1926 werd de Claudius Civilusschool, een basisschool, hier gevestigd.

Nieuwe Uilenburgerstraat 72 – firma M. L. de Lange
De boter- en kaashandel van de firma M. L. de Lange werd in februari 1925 naar dit adres verplaatst. In december 1936 verscheen het bericht dat de firma opgehouden had te bestaan en niet meer onder toezicht van het Haagse rabbinaat stond.

Nieuwe Uilenburgerstraat 76^hs – Rachel Moffie
Tijdens de oorlog woonde hier het gezin van Rachel Moffie, beter bekend als Brutale Coba.

Uilenburgerstraat 82 – Levie Katoen
Jeanette Levie Katoen trouwde op 23 maart 1879 met Abraham Salomon Sarphatie en de receptie werd hier, ten huize van Levie Isaac Katoen (Amsterdam, 21 juli 1826), gehouden. Levie was gehuwd met Rachel Sarphaty (Amsterdam, 29 januari 1823).

Uilenburgerstraat 83 – gevelsteen
Hier was rond 1916 een gevelsteen aangebracht met het wapen van Amersfoort en het onderschrift ‘In ’t Wapen van Amsfort’.

Uilenburgerstraat 84 – slijterij Koster
In januari 1890 vestigde David Koster (Hoorn, 21 april 1861) zich hier als ondernemer in alcoholische dranken. Of hij een slijterij had, of een café zoals dit in 1897 werd, is verder niet bekend. David was gehuwd met Abigael Delmonte (Amsterdam, 18 april 1853).

Uilenburgerstraat 84 – café Kattenburg
Op dit adres was in 1897 het café van A. Kattenburg gevestigd en hij plaatste in augustus van dat jaar een biljard in zijn café.

Uilenburgerstraat 86 – H. Theeboom
H. Theeboom woonde op dit adres rond 1903. In september van dat jaar wenste hij zijn begunstigers, vrienden en familie een goed Joods nieuwjaar.

Nieuwe Uilenburgerstraat 91 – Synagoge Uilenburgerstraat
Een markant gebouw in deze straat is de Uilenburgersjoel, gebouwd in 1765 en te vinden via deze link.

Uilenburgerstraat 91 – Polikliniek voor Minvermoogende Ooglijders
Deze kliniek werd op 1 april 1883 geopend. In deze wijk waren veel lijders aan trachoom, wat een zeer besmettelijke oogziekte was die vooral voorkwam in arme wijken waar mensen dicht op elkaar leefden. In november van dat jaar verscheen een verslag waarin vermeld werd dat 402 ooglijders zich bij deze polikliniek hadden gemeld. Deze polikliniek zat in de kelder van de Uilenburgersjoel, Dr. M. Hijmans was toen de arts.

Nieuwe Uilenburgerstraat 96 – J. D. Meijerschool
Van oktober 1941 – september 1943 was dit een Joodse lagere school. Als Joodse school stond de school officieel bekend als Joodse School nr. 2, maar ook de naam Jonas Daniël Meijerschool werd gebruikt. Dit was de naam van de Openbare Lagere School die in dit gebouw gevestigd was voordat de bezetter het gebouw aanwees als Joodse school. De school begon in september 1941 met 257 Joodse leerlingen. In september 1942 waren er nog 157 Joodse leerlingen ingeschreven en de school werd samengevoegd met Joodse School nr. 1 (Van Alphenschool) op de Oudeschans 35. Bij de scholen is een herinneringsplaquette aangebracht.

Uilenburgerstraat 100 – gevelsteen
In 1916 was hier een gevelsteen bevestigd van een burg (burcht) waar een uil uit kijkt, met als opschrift ‘Uilenburch’.

Uilenburgerstraat 108 – Samuel Berclou en Rachel Elkan Cohen
Timmerman Samuel Berclou (Amsterdam, 5 november 1809) en Rachel Elkan Cohen (1810) vierden hier op 30 november 1893 hun zestigjarig huwelijk.

Uilenburgerstraat 110 – bakker Abraham de Brave
A. de Brave woonde in 1880 op dit adres in de Uilenburgerstraat. Hij was depothouder voor broodfabriek A. de Haan ORT vanaf het moment dat deze werd geopend op 28 februari 1880. Abraham de Brave (Hoorn, 25 april 1856 – Amsterdam, 29 maar 1917) was gehuwd met Marianne van Praag. In 1892 werd het depot beheerd door I. M. J. Cardozo.

Uilenburgerstraat 114^r – weduwe Slap
Ten huize van de weduwe Slap werd op zaterdag 25 mei 1907 de receptie gehouden voor de ondertrouw van Herman Polak en Carolina de Beer.

Nieuwe Uilenburgerstraat 114 – badhuis
In de vorige eeuw hadden veel huizen, zeker in de armere wijken, geen bad, douche of zelfs warm water. Ook ontbrak stromend koud water wel eens en moest men het water bij een pomp halen. Op de foto links het Gemeentelijk Badhuis in de Uilenburgerstraat in 1924 (het badhuis is gebouwd in 1923). Vanaf 1941 was dit pand een Joods badhuis. Na juli 1943 was deze bestemming niet meer nodig. Lees verder.

Uilenburgerstraat 115 – Timmerwerkplaats gebroeders Rabbie
De werkplaats van de meester timmerlieden en metselaars Gebroeders Rabbie werd in november 1877 van de Oudeschans naar de Rechtboomsloot 35 verplaatst. A. Rabbie woonde op dit adres (Gabrielsgang). Abraham Rabbie (Amsterdam, 15 augustus 1846) was gehuwd met Betje Wolff (Amsterdam, 1844). In 1878 woonde Abraham Rabbie op de Uilenburgerstraat 29.

Uilenburgerstraat 115-119 – broodfabriek De Leeuw
In 1882 adverteerde stoom-meel en broodfabriek De Leeuw met haar brood vanaf dit adres.

Uilenburgerstraat 117 – J. van Praag
Het einde van de negentiende eeuw was een periode dat er een aantal nieuwe organisaties ontstond die te maken hadden met niet-religieuze levensovertuiging. Zo werd bijvoorbeeld in 1894 De Nederlandsche Vegetariërsbond opgericht. J. van Praag, die op dit adres woonde, stond in 1903 op de Amsterdamse ledenlijst in De Vegetarische Bode, het tijdschrift van de bond.

Uilenburgerstraat 117 – Agoedat Ahoeviem
Het godsdienstige genootschap Agoedat Ahoeviem, in 1908 op dit adres gevestigd, bestond toen 35 jaar. Dit gebroederschap kende ook een eraan gelieerde damesvereniging en beide organisaties hadden in lokaal ‘Casino’ op 21 maart 1908 een bijeenkomst. Er werden geschenken gegeven voor de synagoge. Mevrouw J. Swaap – ’t Hart bood een door de Gebroeders Van Oven uit Den Haag gemaakte parochet (voorhang) aan. De heer B. de Lange hield een feestrede. De heer A. Delaville werd geïnstalleerd als chazan (voorzanger) en de scheidende voorzanger, de heer De Jong, kreeg van de voorzitter, de heer Fankfort, een kiddoesj-beker en een besomiem-bus..

Uilenburgerstraat 118 – Tapperij en Slijterij E. Cladder
Tapperij en Slijterij E. Cladder opende hier op 26 mei 1883.

Uilenburgerstraat 118 – Café De Gunst
Café “de Gunst” was op nummer 118 gevestigd. De uitbaatster was wed. A. Schavrien. Dit was Judic Visjager (Amsterdam, 4 maart 1852), de weduwe van Asser Saul Cohen Schavrien. Zij had de volgende kinderen: Marianne (Amsterdam, 1 januari 1872), Mietje (Amsterdam, 11 maart 1877), Saul (Amsterdam, 14 maart 1879 – Auschwitz, 7 december 1942), Joseph (Amsterdam, 1 augustus 1882), Leendert (Amsterdam, 12 juli 1884 – Auschwitz, 5 oktober 1942), Benjamin (Amsterdam, 23 februari 1888) en Asser (Amsterdam, 10 augustus 1891).

Uilenburgerstraat 119 – Broodfabriek ‘De Leeuw
Op 12 april 1882 opende hier stoom-, meel- en broodfabriek ‘De Leeuw’ haar deuren. Bij het parkeerterrein van diamantslijperij Gassan zijn tegenwoordig de letters en het embleem van deze fabriek weer aangebracht. Lees verder.

Uilenburgerstraat 121 – I. S. van Elkan
I. S. van Elkan verkocht in 1881 Duits Kummelbrood ORT. Waarschijnlijk was dit Isaac Simon van Elkan (Aurich, 9 juli 1839). Het Onafhankelijk Israëlietisch Orgaan voor Nederland schreef op 16 mei 1879 over deze onderneming: ‘Deze week brachten wij op verlangen van den heer J. S. van Elkan een bezoek aan diens broodbakkerij, (Uilenburgerstraat 121). Met bijzondere belangstelling namen wij den volgens een geheel nieuwe constructie vervaardigden oven in oogenschouw, waarin het brood door middel van heet water gebakken wordt. Van onder is een manometer of manoscoop aangebracht om de dichtheid der lucht te meten, met het doel de hitte van onder te bepalen hoever men stoken mag, terwijl van boven een thermometer aanwezig is om de hitte van de kap aan te wijzen voor de kleur van het brood. Het vuur wordt achter in den oven gestookt, en het water door middel van pijpen heet gehouden. Door een ijzeren schuifplaat wordt het brood op de gemakkelijkste wijze in den oven gebracht, zoodat de gewone smerige dwijl, die in de stadsgrachten door het water gehaald wordt, daar geheel overbodig is. Men heeft dus niet alleen beter doorbakken brood, maar alles ook zoo rein en zuiver mogelijk.’

Uilenburgerstraat 121 – diamantfabriek Goudeket
In 1903 was er sprake van een diamantfabriek Goudeket op dit nummer. De onderneming was van M. W. Goudeket die op de Plantage Middenlaan 27^a woonde.

Uilenburgerstraat 137 –  Hartog Lever en Esther Wagenhuizen
Hartog Lever en Esther Wagenhuizen (Amsterdam, april 1840) vierden op 12 november 1912 het feit dat ze 50 jaar ervoor in het huwelijk waren getreden. Hartog stond bij de burgerlijke stand ingeschreven als Louis Lever (Amsterdam, 3 januari 1839).

Uilenburgerstraat 141 – Ph. M. Tak
Ph. M. Tak leverde alle soorten koek en gebak vanaf dit adres. Het was volgens zijn advertentie streng koosjer.

Uilenburgerstraat 143 – restaurant weduwe Hamburger & Zonen
Rond 1878 was dit koosjere restaurant op dit adres gevestigd. In een latere advertentie is de naam Hamburg & Zonen.

Nieuwe Uilenburgerstraat 143 – Lambert, Janssen & Neumann
Voor de diamantslijperij van Boas, op 143-145, was een van de fabrieken gevestigd van de confectiefabriek van Lambert, Janssen & Neumann.

Uilenburgerstraat 155 – H. Bebber
In 1868 kwam er een oproep in het Weekblad voor Israëlieten waarbij geloofsgenoten gewezen werden op oproepen die voor menig weduwe waren geplaatst en van wie de kinderen niet in aanmerking kwamen voor een plek in een weeshuis. Om iets aan dit probleem te doen wilde men de Vereeniging Hulp aan Minvermoogende Wezen oprichten. H. Bebber was de secretaris. Dit was vermoedelijk Hijman Bebber (Amsterdam, 1844). De toenmalige nummering was R 92.

Uilenburgerstraat 157 – M. de Hond
Diamantwerker M. de Hond wilde in 1921 lid worden van de Handwerkers Vriendenkring.

Uilenburgerstraat 159 – A. Rozelaar
Diamantslijper A. Rozelaar werd in 1891 lid van de Handwerkers Vriendenkring.

Uilenburgerstraat 159 – slagerij W. Meijer
W. Meijer had op dit adres zijn slagerij in 1893.

Uilenburgerstraat 161 – F. Posener
Sigarenmaker F. Posener werd in 1921 lid van de Handwerkers Vriendenkring en woonde op dit adres.

Nieuwe Uilenburgerstraat 173 – Diamantslijperij Boas
De gebroeders Boas stichtten deze diamantslijperij in 1879. Het was toen de grootste diamantslijperij in Europa. Hier werd 10.000 karaat geslepen per week op 357 slijpmolens. Boas en Van Moppes waren de eerste juweliers die een eigen fabriek lieten bouwen. In de eeuwen hiervoor werden de diamanten thuis geslepen. De mannen zorgden voor het slijpen van de diamanten, de vrouwen dreven de schijven aan.
De gebroeders Boas stichtten deze fabriek nog net op tijd. Toen in Zuid-Afrika diamant ontdekt werd, enkele jaren voor de opening, zorgde het voor een enorme opbloei van deze industrie; de Kaapse Tijd. Toen dit wat afzwakte verhuurde Boas slijpmachines een zelfstandige diamantairs. In de jaren dertig van de vorige eeuw stortte de diamantindustrie in. Het gebouw werd toen mede gebruikt voor allerlei industrieën, zoals een textielhandel, kousenfabriek en een pantoffelfabriek.

In de oorlog vorderde de bezetter deze fabriek en zorgde dat er weer diamant geslepen werd, voor eigen gewin. In 1944 werd de fabriek geliquideerd. Na de oorlog werd de fabriek gebruikt voor de opslag van textiel, en sinds de jaren negentig nam de firma Gassan de fabriek over en herstelde hier de diamantindustrie weer in ere. Een filmpje waar in slijperij van Boas te zien is vindt u hier. Meer over Boas staat hier.

verder
Bij de ingang is op 22 april 1887 de eerste steen aangebracht door Julius Hartog Boas, 1½ jaar oud.

Uilenburgerstraat 201 – Abraham Lenson en Esther d’Oliviera
Vertegenwoordiger Abraham Lenson (Amsterdam, 11 maart 1872 – Amsterdam, 1 maart 1941) en Esther d’Oliviera (Amsterdam, 10 april 1873 – Amsterdam, 21 juli 1934) gingen op 25 april 1895 in ondertrouw. Ze trouwden op 8 mei 1895 en na het overlijden van zijn vrouw hertrouwde Abraham op 28 februari 1935 met Aleida Staal (Eindhoven, 28 juni 1891 – Auschwitz, 5 oktober 1942).

Uilenburgerstraat – afbraak
De grootscheepse sanering van de wijk heeft ertoe geleid dat de Nieuwe Uilenburgerstraat veel breder is dan de voormalige Uilenburgerstraat. De gevelwand aan de zijde van de synagoge staat min of meer op de historische plaats, de gevelwand aan de andere zijde staat veel te verder naar het westen. De sanering werd rond 1920/1930 gedaan, maar niet helemaal. De laatste huizen werden afgebroken rond 1992, zoals te zien is in nevenstaande foto. Dit was het zogenoemde FOLTU-terrein, genoemd naar de firma N. V. Foltu v/h Folkers & Co. en op die locatie moest ruimte komen voor de Stadsreiniging. Daarmee ligt het terrein dus naast de eerder genoemde Sophie Rosenthal Bewaarschool.